Μετάφραση: «δεν θα βρεις καλύτερη εκπαίδευση απ’εκείνη που καθιέρωσε ως ορθή ο χρόνος»
ΤΗΣ ΖΗΝΑΣ ΠΟΥΛΛΗ*
Ο μεγάλος διανοητής της αρχαιότητας Πλάτων, που είχε ασχοληθεί με τα θέματα παιδείας, είπε το αυτονόητο, ότι δηλαδή αν κάτι λειτουργεί σωστά στην εκπαίδευση δεν το αλλάζεις ριζικά, αλλά κάμνεις ήπιες βελτιωτικές αλλαγές. Πολύ σημαντικό να δίνεται ο απαιτούμενος χρόνος ώστε να διαγνωσθούν τυχόν παρενέργειες πριν γίνει η επόμενη αλλαγή.
Και όμως, ας θυμηθούμε τους πηχιαίους τίτλους των εφημερίδων των τελευταίων χρόνων: «ριζοσπαστικές αλλαγές στην εκπαίδευση». Απλά έτσι, διότι κάποιοι έπρεπε να «κατσιαρίσουν».
Με ήπιο τρόπο πρέπει να γίνονται οι αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα κυρίως για να προλαβαίνουν οι μαθητές να τις αφομοιώνουν. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο παιδαγωγός Jean Piaget, που θεωρείται πατέρας της γνωστικής ανάπτυξης, μίλησε για σκαλωσιές (scaffolding) πάνω στις οποίες ανεβαίνει ο μαθητής με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού. Όταν ο μαθητής πατήσει γερά στην πρώτη σκαλωσιά, ο εκπαιδευτικός τον παίρνει από το χέρι και τον βοηθά να ανεβεί στην επόμενη. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην αναρρίχηση ενός κατακόρυφου βράχου από τους ορειβάτες. Προχωρούν αργά, και βεβαιώνονται ότι το καρφί του στο βράχο έχει στερεωθεί καλά πριν αναρριχηθούν πιο ψηλά. Αν επιχειρήσουν άλματα, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα πέσουν στον γκρεμό.
Με ανάλογο τρόπο θα προκύψει σύγχιση αν προβούμε σε ριζικές αλλαγές. Επιβάλλονται μικρά σταθερά βήματα στον τομέα της εκπαίδευσης.
Το εκπαιδευτικό σύστημα σίγουρα χρειάζεται εξορθολογισμό, υπάρχουν στρεβλώσεις. Για παράδειγμα, η Επίτροπος είχε γνωματεύσει ότι σε ένα μικρό σχολείο, όπου ένας και μόνο μαθητής είχε επιλέξει συγκεκριμένο μάθημα (δεν είχε αρκετούς μαθητές να γίνει κανονικό τμήμα επιλογής με τουλάχιστον 15 μαθητές), για λόγους ίσης μεταχείρισης έπρεπε να προσφερτεί η επιλογή του (ένας καθηγητής για ένα μαθητή). Και αν το σχολείο είναι απομακρυσμένο (π.χ. Πύργος Τηλλυρίας) τότε το κράτος θα πρέπει να πληρώνει και τα οδοιπορικά του καθηγητή. Επίσης, αν οι ώρες διδασκαλίας του εκπαιδευτικού στο σχολείο είναι λίγες αυτό σημαίνει ότι για να συμπληρώσει το κανονικό ωράριο πρέπει να διακινείται σε 3-4 σχολεία μερικές φορές σε διαφορετικές επαρχίες. Σίγουρα δεν ευθύνεται ο εκπαιδευτικός για την τεράστια δαπάνη που προκαλείται αφού και ο ίδιος ταλαιπωρείται εξ αιτίας των διευθετήσεων.
Αναμφισβήτητα η εκπαίδευση αποτελεί κύριο μέλημα όλων των κυβερνήσεων σε όλες τις προγμένες χώρες διότι η νεολαία είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζεται η θέληση και η νοοτροπία ολόκληρης της κοινωνίας. Μέσα από τη σχολική εκπαίδευση απευθύνεται κάποιος στην νεολαία. Πλάθοντας σήμερα μια νεολαία πλαδαρή και μαλθακή, δημιουργείς αύριο μια κοινωνία αδιάφορη και απαθή για τα κοινά. Με την ίδια ακριβώς λογική, διαποτίζοντας μια νεολαία από πολύ νωρίς με τα σωστά ιδανικά, προετοιμάζεις ήδη την αυριανή κοινωνία του σφρίγους, της αίσθησης του καθήκοντος και της αδάμαστης θέλησης.
Στην αρχή, επί γυμνασιαρχίας του Κ. Σπυριδάκι στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και στη συνέχεια της θητείας του ως προέδρου του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Συμβουλίου και υπουργού παιδείας, έγιναν ήπιες αλλαγές, διορθώσεις προβλημάτων στην εκπαίδευση. Επί υπουργίας Χρυσόστομου Σοφιανού έγιναν αλλαγές για εκδημοκρατηκοποίηση της εκπαίδευσης. Την εποχή εκείνη οι μαθητές έτρωγαν άγριο ξύλο. Σήμερα τα περισσότερα κρούσματα βίας είναι εναντίον καθηγητών, το άλλο ακρο δηλαδή. Σε αυτό συνέτειναν οι παρεμβάσεις, κατά προτίμηση στα ΜΜΕ, της Λήδας Κουρσουμπά για τα δικαιώματα του παιδιού (ούτε παιδαγωγός, ούτε ψυχολόγος είναι). Εισήχθηκε τότε και το Λύκειο Επιλογής Μαθημάτων (αντί του κλασικού, πρακτικού, οικονομικού) όπου ο μαθητής είχε κάποιο δικαίωμα επιλογής μαθημάτων. Ακολούθως επί υπουργίας Ουράνιου Ιωαννίδη ο αριθμός των επιλογών έφτασε να είναι μέχρι 300, που δημιουργούσε προβλήματα και στη στελέχωση των σχολείων αλλά και στη δημιουργία του ωρολογίου προγράμματος του σχολείου.
Η φράση «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση» άρχισε να ακούεται από την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης (ΕΕΕ) επι υπουργίας Πεύκιου Γεωργιάδη, η οποία υπέβαλε (30/8/2004) την έκθεσή της με τίτλο «Ευρωπαϊκή και Ανθρώπινη Παιδεία στην Ευρωκυπριακή Πολιτεία» προτείνοντας μείζονες αλλαγές σε έξι περιοχές. Όπως ανέφερε το κείμενο των 7 «σοφών» υπό τον Α. Καζαμία επιδιώκετο η «μεταμόρφωση/μετάλλαξη του κυπριακού σχολείου όχι σε σχολείο της οικονομίας της αγοράς αλλά σε δημοκρατικό σχολείο της αγοράς του δήμου, σε δημοκρατικό σχολείο του πολίτη». Δηλαδή, ζητείτο η μετάλλαξη ενός σχολείου που είχε πολύ καλά μαθησιακά αποτελέσματα με πειθαρχία και σεβασμό. Και οι επόμενοι υπουργοί, Α.Δημητρίου, Γ.Δημοσθένους, Κ.Κενεβέζος μιλούσαν για εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
Όλα αυτά είχαν αποτέλεσμα τα σημερινά χαμηλά επίπεδα του δημόσιου σχολείου. Ως συνέπεια η παραπαιδεία οργιάζει.
Ο νυν υπουργός παιδείας, Κ.Χαμπιαούρης προερχόμενος από την εκπαίδευση, όφειλε να γνωρίζει τις δυσκολίες στελέχωσης σχολείων, ειδικά της Μέσης Εκπαίδευσης λόγω των πολλών επιλογών μαθημάτων και συνδιδασκαλιών. Αλλά και οι τεχνοκράτες όφειλαν να του τονίσουν ότι και αν ακόμα συμφωνούσαν όλοι από την αρχή αμέσως μετά την απόφαση του υπουργικού, δεν προλάβαιναν, δεν είχαν τον απαιτούμενο χρόνο να στελεχώσουν σωστά τα σχολεία.
*Τέως Διευθύντρια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού
