ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΤΑΣΟΥ*
Μερικές σκέψεις με αφορμή, την ανακοίνωση της Συνομοσπονδίας Γονέων (ΠΣΓ) που αναρτήθηκε στο Paideia-News ( 5-7-2016) με τίτλο «…ερωτήματα για τα αποτελέσματα των Παγκυπρίων» και τη συζήτηση στη Βουλή των προτάσεων του υπουργού Παιδείας για την εκπαίδευση:
Συνήθως, όταν αξιολογούμε, καθορίζουμε πρώτα τα κριτήρια και τους στόχους με βάση τα οποία θα γίνει η αξιολόγηση. Στην προκειμένη περίπτωση, οι Παγκύπριες εξετάσεις δεν μπορούν και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως βάση για αξιολόγηση του εκπαιδευτικού συστήματος και κατ’ επέκταση των εκπαιδευτικών. Είναι για αυτόν τον λόγο που επιβάλλεται να απεμπλακεί το λύκειο και γενικότερα το δημόσιο σχολείο από τη διαδικασία πρόσβασης στο πανεπιστήμιο. Η αποστολή και ο ρόλος της δημόσιας εκπαίδευσης είναι να προσφέρει «γενική παιδεία με βαθμιαία εξειδίκευση, με σκοπό να προετοιμάσει τους μαθητές στον ακαδημαϊκό ή επαγγελματικό τους προσανατολισμό. Στοχεύει επίσης στην προαγωγή και ανάπτυξη μιας υγιούς, πνευματικής και ηθικής προσωπικότητας … ».
Επομένως,
(α) Δεν έχει υποχρέωση το «λύκειο» να προετοιμάζει τους μαθητές για τις εξετάσεις πρόσβασης (ΠΕΠ) στο πανεπιστήμιο. Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να αξιολογείται με βάση τα αποτελέσματα των Παγκυπρίων.
(β) Οι ΠΕΠ πρέπει να έχουν ψηλό βαθμό διάκρισης, ώστε να κατατάσσουν όσο το δυνατό πιο αξιοκρατικά τους υποψήφιους φοιτητές. Σε καμία περίπτωση δεν έχουν σκοπό να μετρήσουν γνώση και βαθμό κατανόησης του αναλυτικού.
(γ) Ο ψηλός βαθμός διάκρισης οδηγεί σε χαμηλούς μέσους όρους. Ο ψηλός μέσος όρος ισοπεδώνει την αξία των υποψηφίων.
(δ) Θα ήταν ωφελιμότερο για τη δημόσια εκπαίδευση να καταργηθούν εντελώς οι ΠΕΠ (παρά να γίνουν άλλες μεταρρυθμίσεις που δεν οδηγούν πουθενά) .
(ε) Η απεμπλοκή από τις ΠΕΠ θα απελευθερώσει τους εκπαιδευτικούς από το άγχος της αποτυχίας και θα τους δώσει την ευκαιρία για πιο ελεύθερη, διερευνητική και δημιουργική προσφορά του αναλυτικού. Αυτό προϋποθέτει και την ταυτόχρονη ελάφρυνση η και εμπλουτισμό του αναλυτικού όπου χρειάζεται.
(ζ) Η υφιστάμενη κατάσταση, με τη μία εξέταση για πρόσβαση και απόλυση, δημιουργεί συνεχώς προβλήματα αφού οι εξετάσεις απόλυσης (ΠΕΑ) έχουν εντελώς διαφορετική φιλοσοφία από τις ΠΕΠ.
(η) Δεν αρκεί μόνο ο διαχωρισμός των εξετάσεων, αλλά θα πρέπει ξεκάθαρα να καθοριστούν οι στόχοι που θα εξυπηρετούν οι εξετάσεις απόλυσης ΠΕΑ. Αυτό, δεν σημαίνει πως πρέπει να αναμένουμε τους μέσους όρους των ΠΕΑ να είναι οπωσδήποτε αρκετά ψηλότεροι από τους υφιστάμενους.
(θ) Ο επιστημονικός καταρτισμός των εξεταστικών δοκιμίων των ΠΕΑ,με επιτροπές που έχουν ειδικά εκπαιδευτεί για αυτό τον σκοπό, θα επιτρέψει τη διαμορφωτική αξιολόγηση αρκετών παραμέτρων του συστήματος όπως το αναλυτικό, μέθοδοι διδασκαλίας και άλλα.
Στην ανακοίνωση της, η ΠΣΓ, επιρρίπτει μεγάλο μερίδιο της ευθύνης για τα κακά αποτελέσματα στην «ανεπάρκεια» των εκπαιδευτικών. Να υπενθυμίσουμε πως στη Γ΄ λυκείου διδάσκουν οι πλέον έμπειροι εκπαιδευτικοί κάποιοι από τους οποίους είναι και περιζήτητοι για προσφορά ιδιαιτέρων μαθημάτων. Διερωτώνται οι γονείς πως είναι δυνατό στα Νέα Ελληνικά, τη γλώσσα μας, ο μέσος όρος να είναι μόλις 9,56 με τόσες ώρες μάθημα το πρωινό και άλλες τόσες ακριβοπληρωμένες ώρες στο φροντιστήριο. Με αυτή τη συλλογιστική, «αποτυχημένοι» είναι όλοι οι εκπαιδευτικοί του δημόσιου σχολείου και όλοι όσοι προσφέρουν ιδιαίτερα μαθήματα. Σίγουρα υπάρχουν εκπαιδευτικοί οι οποίοι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν επαρκώς στα καθήκοντα τους, όχι απαραίτητα γιατί δεν γνωρίζουν το αντικείμενο τους, αλλά γιατί αδυνατούν να ελέγξουν την τάξη τους και να προγραμματίσουν τη διδασκαλία τους. Εκεί που οι διαδικασίες στήριξης αποτυγχάνουν να διορθώσουν το πρόβλημα το υπουργείο οφείλει να τους απομακρύνει από τα σχολεία και όχι να τους μοιράζει εδώ και εκεί.
Ενώ σε κάποιο σημείο της ανακοίνωσης αναφέρουν πως έκαναν αυτοκριτική, το αποτέλεσμα της «αυτοκριτικής» αφορά όχι τους ίδιους αλλά το δημόσιο σχολείο και την ανικανότητα του να εκπαιδεύσει τα παιδιά ώστε να ανταποκρίνονται στις Παγκύπριες εξετάσεις. Πουθενά δεν υπάρχει έστω η ανάληψη εκ μέρους των της ελάχιστης ευθύνης για αυτά που συμβαίνουν, ή τουλάχιστο η διαπίστωση κάποιων από τις νοοτροπίες που μας διακατέχουν ως γονείς:
(α) Θέλουμε όλοι τα παιδιά μας να σπουδάσουν ανεξαρτήτως δυνατοτήτων και ανεξαρτήτως κλάδου σπουδών. Φτάνει να μπουν στο πανεπιστήμιο.
(β) Θεωρούμε υποτιμητικό τα παιδιά μας να φοιτούν στην Τεχνική Εκπαίδευση και να ακολουθούν τεχνικά επαγγέλματα.
(γ) Θεωρούμε πως όλα τα παιδιά έχουν την απαιτούμενη γνώση και τις δεξιότητες ώστε να ανταποκριθούν επαρκώς στο λύκειο. Το γεγονός πως αποφοιτούν όλοι ο μαθητές από το γυμνασίου δεν αποτελεί αξιόπιστο κριτήριο επί τούτου.
(δ) Αρκετοί θεωρούμε το σχολείο ως χώρο ευχάριστης απασχόλησης των παιδιών για το πρωινό. Για τα απογεύματα αναλαμβάνουν τα φροντιστήρια και οι άλλες σχολές.
(ε) Αρκετά παιδιά δεν έχουν στόχους ούτε προσδοκίες, αλλά ούτε και την απαιτούμενη στήριξη από την οικογένεια.
Όλα αυτά τα παιδιά που μπαίνουν στο λύκειο, μη έχοντας άλλη διέξοδο, όταν επιτέλους φτάσουν στην Γ΄λυκείου θα παρακαθίσουν αναγκαστικά στις Παγκύπριες εξετάσεις επηρεάζοντας αρνητικά τους μέσους όρους των αποτελεσμάτων. Εδώ είναι που θα έπρεπε οι γονείς να καταλογίζουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης στους εκπαιδευτικούς. Όχι για την ανεπάρκεια τους, αλλά γιατί επιτρέπουν σε μαθητές που δεν έχουν τα προαπαιτούμενα να προχωρούν στην επόμενη τάξη με ότι αυτό συνεπάγεται.
Μερίδιο ευθύνης στη σημερινή κατάσταση έχουν όλοι όσοι εμπλέκονται στο εκπαιδευτικό σύστημα. Τη μεγαλύτερη ευθύνη την έχει το Υπουργείο Παιδείας και ο εκάστοτε προϊστάμενος του που δεν τολμούν να τα βάλουν με το κατεστημένο και δεν παραδειγματίζονται από τις αποτυχημένες μεταρρυθμίσεις του παρελθόντος. Η ιστορία έχει καταγράψει αποτυχημένους υπουργούς και θα συνεχίσει να καταγράφει ώσπου κάποιος να τολμήσει να αφουγκραστεί τη βάση. Να ακούσει με προσοχή αυτούς που καθημερινά και για πολλά χρόνια κουβαλούν τη δημόσια εκπαίδευση στις πλάτες τους. Ας κατανοήσουν, οι εραστές του Φινλανδικού και άλλων παρόμοιων συστημάτων, πως μόνο χαμόγελα πλέον προκαλούν αναφορές για υιοθέτηση πρακτικών από τέτοια συστήματα. Ας κατανοήσουν επίσης αυτοί που αποφασίζουν πως οι θεωρίες βασισμένες σε δεδομένα άλλων εκπαιδευτικών συστημάτων δεν συσχετίζονται απόλυτα με τα δεδομένα των δικών μας σχολείων.
Σε ότι αφορά την πρόταση για εξετάσεις τετραμήνων, μια πρόταση που θα μπορούσε κάποιος να αντιμετωπίσει θετικά και να συζητήσει, έχει μετατραπεί σε κουτί της Πανδώρας με όλα τα επιπρόσθετα που προτείνονται και εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να εφαρμοστούν με ουσιαστικά αποτελέσματα.
Θα μπορούσε το κείμενο να συνεχίσει με αναφορές σε όλες τις προτεινόμενες αλλαγές. Προς τι όμως η επιχειρηματολογία αν η Βουλή ψηφίσει εν λευκώ τις προτεινόμενες προτάσεις;
*Διευθυντής Λυκείου
