ΤΗΣ ΡΕΒΕΚΚΑΣ ΚΑΝΙΑ* ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ**
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έξαρση των φαινομένων βίας και παραβατικότητας στα σχολεία της Κύπρου και όχι μόνο, ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό ζήτημα που ταλανίζει την κοινωνία ευρύτερα, διαχρονικά. Τα θλιβερά περιστατικά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, όπως ξυλοδαρμοί, εκφοβισμός και βανδαλισμοί, δεν μπορούν να αγνοηθούν ή να αποσιωπηθούν. Η σχολική παραβατικότητα είναι μια πιο ευρεία έννοια και περιλαμβάνει πολλές μορφές βίας πέραν των ξυλοδαρμών και των εκφοβισμών, όπως καταστροφή της σχολικής περιουσίας, παρακώλυση της διδακτικής διαδικασίας, προκλήσεις κατά εκπαιδευτικού και διευθυντικού προσωπικού κ.α.
Στα θετικά καταγράφεται η πρόθεση του ΥΠΑΝ να τεθεί σε πιλοτική εφαρμογή από τον Σεπτέμβριο το πρόγραμμα εναλλακτικής φοίτησης για παιδιά με ακραίες παραβατικές συμπεριφορές, ξεκαθαρίζοντας βέβαια ότι οι δομές θα αφορούν Γυμνάσια και Λύκεια. Αυτό αποτελεί μια πάγια θέση της ΠΟΕΔ και αναμένουμε εξαγγελία και για τη Δημοτική Εκπαίδευση.
Σίγουρα όλοι καταδικάζουν απερίφραστα κάθε μορφή βίας και παραβατικότητας στο σχολικό περιβάλλον. Όμως, το φαινόμενο είναι εκεί και προς το παρόν δεν έχει αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.
Όπως προκύπτει εξάλλου και από σχετικές έρευνες, υπάρχει κυρίως εστίαση τόσο στη συχνότητα όσο και στη μορφή που παίρνουν τα περιστατικά βίας και στους παράγοντες που οδηγούν στα σχετικά περιστατικά αλλά, πολύ λιγότερη εστίαση στην αποτελεσματική αντιμετώπισή τους. Η πολυπλοκότητα του φαινομένου όπως αυτή αποτυπώνεται στο κοινωνικό-πολιτισμικό της πλαίσιο, αλλά και η εξελικτική του πορεία επιτάσσει άμεσες λύσεις.
Το πρώτο που πρέπει να κάνει κάποιος είναι να αναγνωρίσει την πολυπλοκότητα του προβλήματος. Ένα πρόβλημα που οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων, όπως η έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων, η οικογενειακή βία, η φτώχεια, η ρατσιστική μισαλλοδοξία. Tο δεύτερο είναι να εστιάσει στην απουσία αποτελεσματικής πρόληψης, παρέμβασης και υποστήριξης. Οι πρακτικές και οι πολιτικές για πρόληψη και αντιμετώπιση της σχολικής βίας και παραβατικότητας θα πρέπει να ασκούνται τόσο σε εθνικό επίπεδο αλλά ιδιαίτερα σε επίπεδο σχολικών μονάδων. Το σχολείο μπορεί και πρέπει να αποτελεί το εναλλακτικό πλαίσιο διαχείρισης οποιονδήποτε αρνητικών βιωμάτων και δύσκολων σχέσεων των παιδιών.
Τι πρέπει να γίνει;
Πρόληψη:
- Ενίσχυση των προγραμμάτων κοινωνικής και συναισθηματικής μάθησης στα σχολεία.
- Αύξηση των ενδοϋπηρεσιακών προγραμμάτων ενδυνάμωσης και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σε θέματα βίας και παραβατικότητας.
- Βελτίωση της ενημέρωση και ευαισθητοποίηση μαθητών και γονέων για την πρόληψη της βίας με τη δημιουργία ειδικής ομάδας γι αυτό.
- Δημιουργία ενός ασφαλούς και υποστηρικτικού σχολικού περιβάλλοντος ενισχύοντας όλες τις υποστηρικτικές δομές ώστε να υπάρχει άμεση ανταπόκριση.
Παρέμβαση:
- Εφαρμογή εξειδικευμένων προγραμμάτων για την αντιμετώπιση της βίας και της παραβατικότητας ενισχύοντας την ΟΑΠ.
- Έγκαιρη και αποτελεσματική παρέμβαση από εκπαιδευμένους ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς ενισχύοντας την ομάδα εκπαιδευτικής ψυχολογίας.
- Δημιουργία ειδικού τμήματος στο Γραφείο Ευημερίας που θα ασχολείται ειδικά με τα θέματα των σχολείων μας.
- Βελτίωση της συνεργασίας με την αστυνομία και άλλες αρμόδιες υπηρεσίες σε περίπτωση σοβαρών παραπτωμάτων.
- Θα πρέπει να υπάρχει άμεση ανταπόκριση με την ύπαρξη της λεγόμενης κόκκινης γραμμής για τα σχολεία. Πιθανόν μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας με άμεση ανταπόκριση.
Υποστήριξη:
- Δημιουργία Ειδικών Πολυθεματικών Κέντρων για παροχή ψυχολογικής υποστήριξης σε θύματα και θύτες βίας.
- Ενίσχυση της συνεργασίας σχολείου-οικογένειας με τη βοήθεια του νέου τμήματος του Γραφείου Ευημερίας που πρέπει να δημιουργηθεί.
-Δημιουργία δικτύων υποστήριξης για μαθητές με συνεχόμενη παραβατική συμπεριφορά αλλά και διαδικασία παραπομπής των στα Ειδικά Πολυθεματικά Κέντρα για ένα χρονικό διάστημα.
Κλείνοντας λοιπόν διαπιστώνουμε πως η βία και η παραβατικότητα είναι φαινόμενα υπαρκτά, τα οποία λαμβάνουν τεράστιες διαστάσεις χρόνο με τον χρόνο. Είναι σημαντικό και επιβάλλεται η αντιμετώπιση της βίας και της παραβατικότητας στην εκπαίδευση, να προχωρήσει ανεξαρτήτως οικονομικού κόστους. Το όφελος για την κοινωνία αλλά και από τη δημιουργία ενός ασφαλούς και υγιούς σχολικού περιβάλλοντος θα είναι πολλαπλάσιο από το οποιοδήποτε κόστος.
* Εκπαιδευτικός, Πρόεδρος ΠΑΔΕΔ Πρωτοπορία Λεμεσού
**Εκπαιδευτικός, Στέλεχος ΠΑΔΕΔ Πρωτοπορία Λεμεσού
