ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΜΙΧΑΗΛ ΚΟΛΛΥΦΑ*
Το Κ.Ε.Ε.Α. προχώρησε με την παγκύπρια χορήγηση των εγκυροποιημένων δοκιμίων «Μιλάς Ελληνικά Ι» (Τεύχος Α΄-Τεύχος Β΄) στους μαθητές Α΄-Στ΄ τάξης που ήδη συμμετέχουν ή θα συμμετέχουν από την επόμενη σχολική χρονιά σε πρόγραμμα ενίσχυσης για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας (Φεβρουάριος – Μάρτιος 2018). Το δοκίμιο δόθηκε σε μαθητές της Α΄ τάξης, οι οποίοι είτε συμμετέχουν σε πρόγραμμα στήριξης για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας για πρώτη χρονιά τη φετινή σχολική χρονιά (2017-2018) ή θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα για πρώτη φορά την επόμενη σχολική χρονιά (2018-2019) και σε μαθητές της Β΄, Γ΄, Δ΄ και Ε΄ τάξης, οι οποίοι θα συμμετέχουν για πρώτη φορά σε πρόγραμμα στήριξης για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας την επόμενη σχολική χρονιά (2018-2019). Στους μαθητές δόθηκε το Τεύχος Α΄ για να γίνει η αρχική διαγνωστική αξιολόγηση που αντιστοιχεί στο επίπεδο ελληνομάθειας Α1.
Το δοκίμιο περιείχε τέσσερις ασκήσεις:
1. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ – ΑΚΡΟΑΣΗ (5 σημεία). Τα παιδιά μετά από την ακρόαση έπρεπε να βρουν «ποιος κάνει τι». Παράδειγμα: Ο Γιώργος χρωματίζει το πόδι του αλόγου. (Να βρουν ποιος είναι ο Γιώργος στην εικόνα και να σημειώσουν το όνομά του).
2. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ – ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΜΕ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ (9 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ – 9 ΕΙΚΟΝΕΣ). Τα παιδιά έπρεπε να αντιστοιχίσουν τις προτάσεις με τις εικόνες, γράφοντας δίπλα από την πρόταση τον αριθμό της εικόνας.
Παραδείγματα: Νερό που ξεκινάει από τα βουνά και φτάνει στη θάλασσα. (εικόνα με ποτάμι)
Το βλέπουμε στον ουρανό μετά τη βροχή και έχει πολλά χρώματα. (εικόνα με ουράνιο τόξο)
3. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΕΠΊΠΕΔΟ ΛΕΞΗΣ (10 λέξεις). Οι μαθητές έπρεπε να γράψουν κάτω από την εικόνα τη σωστή λέξη (ψωμί, φίδι, βουνό, πόρτα, τσάντα, σκύλος, ρολόι, μολύβι, αρκούδα, αυτοκίνητο).
4. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ (5 προτάσεις). Οι μαθητές είχαν να γράψουν προτάσεις κάτω από εικόνες για να περιγράψουν τι κάνει ο Γιούρι. Π.χ. Ο Γιούρι πλένει τα χέρια του στη βρύση.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ:
Πολλά από αυτά τα παιδιά δεν έχουν φοιτήσει σε νηπιαγωγείο και η φοίτησή τους στο σχολείο ήταν περιστασιακή και πιθανόν να μη γνωρίζουν πολλές από τις έννοιες. Για παράδειγμα, ο μαθητής της Α’ και Β’ τάξης μπορεί να μην κατανοήσει τις προτάσεις που αφορούν το ποτάμι ή το ουράνιο τόξο.
Οι περισσότερες λέξεις περιέχουν σύμφωνα που δυσκολεύουν τους μαθητές ιδιαίτερα τους ρωσσόφωνους (φ, β), επίσης, περιέχουν συμπλέγματα συμφώνων, δίψηφα σύμφωνα, δίψηφα φωνήεντα και συνδυασμούς. Εάν δοθεί το δοκίμιο αυτό σε φυσικούς ομιλητές - μαθητές Α’ τάξης πιθανόν να έχουν πάρα πολλές δυσκολίες να το επιλύσουν την ίδια χρονική στιγμή (Φλεβάρης).
Οι γραμματικές καταλήξεις δυσκολεύουν τους μαθητές. Οι μαθητές με μεταναστευτική βιογραφία, ειδικά της Α΄ και Β΄ τάξης δεν μπορούν να ξεχωρίσουν το γένος και άρα ούτε και να μάθουν γραμματικούς κανόνες που το αφορούν π.χ. ουδέτερα σε –ι, -ο, θηλυκά σε –α, αρσενικά σε –ος.
Εάν δοθεί το δοκίμιο αυτό σε φυσικούς ομιλητές - μαθητές Α΄τάξης πιθανόν να έχουν δυσκολία να γράψουν προτάσεις την ίδια χρονική στιγμή (Φλεβάρης). Επίσης, ο τονισμός, η ορθογραφία, τα σημεία στίξης δυσκολεύουν όλους τους μαθητές της Α΄ τάξης, πόσο μάλλον τους μαθητές με μεταναστευτική βιογραφία.
Τίθεται το ερώτημα εάν μπορεί να χορηγείται το ίδιο εργαλείο αξιολόγησης σε μαθητή Α’ και Ε’ τάξης:
Χορήγηση τεύχους Β – Δοκίμιο για τη διαπίστωση του επιπέδου Α2 ή Β1 της ελληνικής γλώσσας.
Σε όσους από τους μαθητές πέτυχαν στο Τεύχος Α΄ έγινε χορήγηση και του Τεύχους Β΄ για να διαπιστωθεί το επίπεδο τους. Στους μαθητές της Στ’ τάξης δόθηκε μόνο το τεύχος Β ως τελική διαγνωστική αξιολόγηση. Μπορεί να είναι μαθητές, οι οποίοι είτε συμμετέχουν σε πρόγραμμα στήριξης για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας για πρώτη χρονιά τη φετινή σχολική χρονιά ή ολοκληρώνουν τη φετινή σχολική χρονιά τα δύο χρόνια στο πρόγραμμα στήριξης.
Το δοκίμιο περιείχε 7 ασκήσεις:
1. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (5 σημεία). Οι μαθητές καλούνταν να ακροαστούν το κείμενο και να δώσουν τη σωστή απάντηση (μέρες εβδομάδας και λέξεις οδοντίατρος, κολυμβητήριο, πρόβα, σινεμά, θέατρο).
2. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (5 σημεία). Οι μαθητές έπρεπε να ακροαστούν το κείμενο και να συμπληρώσουν προτάσεις.
3 και 4. ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (3 και 6 σημεία αντίστοιχα)
5 και 6. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ (5 σημεία η κάθε άσκηση)
Οι ασκήσεις 3-6 ήταν όλες πολλαπλής επιλογής (3 επιλογές) . Οι μαθητές έπρεπε να κυκλώσουν τη σωστή απάντηση και να συμπληρώσουν στον κενό χώρο την απάντησή τους. Οι ασκήσεις 3 και 4 ήταν κατανόηση λέξεων και προτάσεων. Οι ασκήσεις 5 και 6 ήταν κατανόηση κειμένου.
7. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ. Αφήγηση ιστορίας από δοσμένες εικόνες. Περιείχε σκηνικό, πρωταγωνιστές, αρχική κατάσταση, εξέλιξη και αποτέλεσμα.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
Το δοκίμιο ήταν πολύ μεγάλο. Το Β΄ τεύχος του δοκιμίου είναι πάρα πολύ δύσκολο για μαθητές Α’, Β’ και Γ΄ τάξης ακόμη και για τους φυσικούς ομιλητές.
Το κείμενο (ακρόαση – άσκηση 2) ήταν αρκετά μεγάλο και το λεξιλόγιο αρκετά δύσκολο (περιγραφή ζώου). Οι πιο πολλές από τις ζητούμενες πληροφορίες βρίσκονταν μαζεμένες στην αρχή, κάτι που δυσκόλεψε ακόμη περισσότερο τους μαθητές.
Η παραγωγή γραπτού λόγου (άσκηση 7) στην τάξη απαιτεί τουλάχιστον δύο περιόδους των σαράντα λεπτών. Στην περίπτωση της εξέτασης οι μαθητές είχαν και όλες τις άλλες ασκήσεις που ήταν αρκετές και έπρεπε να τελειώσουν σε τρεις περιόδους των σαράντα λεπτών.
Η αφήγηση με αρχή, μέση και τέλος διδάσκεται στα μέσα της Β΄ τάξης στην κανονική τάξη και οι φυσικοί ομιλητές έχουν αρκετές δυσκολίες στο να αναφέρουν όλα τα γεγονότα και να κάνουν πραγματική αφήγηση με τη χρήση της υποτακτικής σύνδεσης προτάσεων (χρονικές, αιτιολογικές, τελικές, συμπερασματικές προτάσεις) και όχι περιγραφή εικόνων. Αυτό επιτυγχάνεται αργότερα τέλος της Γ΄ ή στη Δ΄ τάξη.
Οι φυσικοί ομιλητές γράφουν ολοκληρωμένες προτάσεις και επιτυγχάνουν τη συμφωνία στο πρόσωπο από το τέλος της Α΄ τάξης αλλά για τους ομιλητές που τώρα μαθαίνουν ελληνικά είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί όπως και η συμφωνία στο ρήμα ειδικά για μαθητές Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξης.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΥΜΑΝΣΕΙΣ:
Υπάρχει μεγάλο χάσμα στο επίπεδο δυσκολίας μεταξύ του Α και του Β τεύχους του δοκιμίου αξιολόγησης.
Τα δοκίμια εξετάζουν μόνο την επάρκεια στον γραπτό λόγο (ανάγνωση με κατανόηση, παραγωγή γραπτού λόγου – γραμματική) ενώ δεν εξετάζουν καθόλου την επάρκεια στον προφορικό λόγο (περιέχουν ακρόαση αλλά όχι παραγωγή προφορικού λόγου).
Η χορήγηση του δοκιμίου σε μαθητές που ήρθαν στην Κύπρο αυτή τη σχολική χρονιά και ιδιαίτερα εάν είναι μαθητές Α΄ τάξης ίσως να ήταν καλύτερα να αποφεύγεται. Τα παιδιά που πρωτοέρχονται στην Κύπρο χρειάζονται αρκετό χρόνο προσαρμογής κατά τον οποίο η μάθηση είναι ιδιαίτερα αργή. Πολλά από αυτά τα παιδιά έχουν ψυχολογικά προβλήματα, προβλήματα επιβίωσης, φόβο για το ξένο περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται και δεν μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα στη μεγάλη αλλαγή με την οποία έρχονται αντιμέτωπα. Η συνεννόηση δασκάλου-μαθητή στο αρχικό στάδιο είναι δύσκολη έως αδύνατη χωρίς τη στήριξη μεταφραστή. Τα αποτελέσματα του σχολείου μου είναι ίσως ενδεικτικά: από τους μαθητές της Α’ τάξης πέτυχαν στο δοκίμιο μόνο 2 από τους 11 και της Β’ τάξης μόνο 2 από τους 8. Οι μαθητές που πέρασαν το τεστ ήταν παιδιά που μιλούσαν πολύ καλά την ελληνική γλώσσα από την πρώτη μέρα που ήρθαν στο σχολείο.
Τα δοκίμια δόθηκαν σε ένα δείγμα παιδιών. Ίσως να έπρεπε να χορηγηθεί σε όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά και όσα περάσουν το τεστ να έχουν μια βεβαίωση που να πιστοποιεί τη γνώση της Ελληνικής γλώσσας. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει (α) οδηγό για το ΥΠΠ και τις ώρες ενίσχυσης που θα δοθούν στο εκάστοτε σχολείο, (β) οδηγό για τους διευθυντές ώστε να μπορέσουν να δημιουργήσουν τις ομάδες ενίσχυσης και να καθορίσουν τις ώρες ενίσχυσης για κάθε μαθητή, (γ) οδηγό για τους διευθυντές που έχουν νεοεισερχόμενους μαθητές (από μεταγραφές) και, (δ) οδηγό για τους εκπαιδευτικούς που αναλαμβάνουν τη διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας σε μαθητές με μεταναστευτική βιογραφία.
*Εκπαιδευτικός Δημοτικής Εκπαίδευσης
