ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Σ. ΚΟΛΟΒΟΥ*
Οι τεχνολογικές μεταβολές μπορούν στο πέρασμα του χρόνου να ανατρέψουν τις ισχύουσες κοινωνικές συνθήκες, επιφέροντας επαναστάσεις και αλλαγές, σύμφωνα με τη θεωρία του τεχνολογικού ντετερμινισμού. Η τεχνολογική αιτιοκρατία περιλαμβάνει πληθώρα περιπτώσεων κατά τις οποίες οι εφευρέσεις, και σε επίπεδο Επικοινωνίας, επίδρασαν καταλυτικά στην πρόοδο της ανθρωπότητας: Από την εποχή του πολλαπλασιασμού των βιβλίων, λόγω του γουτεμβεργιανού τυπογράφου, μέχρι τις δορυφορικές συζεύξεις, από τη συμβολή του ραδιοφώνουκαι του κινηματογράφου, στην εξέλιξη των δύο παγκοσμίων πολέμων, μέχρι τις παγκόσμιες αλλαγές που δυνητικά προκαλεί το διαδίκτυο.
Η ανάπτυξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ως αποφυάδα της διαδικτυακής εξέλιξης, έχει συνδέσει onlineεκατομμύρια χρήστες. Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο έχει μετατρέψει τη συμβατική αποστολή επιστολών από ζήτημα ημερών σε θέμα ορισμένων δευτερολέπτων. Γενικά, οι τεχνολογικές μεταβολές έχουν συνδράμει με τρόπο ώστε να προκληθούν εξελίξεις συστέλλοντας την αρχικά διαφαινόμενη χρονική περίοδο υλοποίησής τους. Συνεπώς, είτε κάποιος είναι οπαδός ή μη της τεχνολογικής αιτιοκρατίας, οφείλει να παραδεχθεί ότι η ανθρωπότητα έχει προοδεύσει, έχει οδηγηθεί σε κοινωνικές επαναστάσεις, «κερδίζοντας χρόνο» και συντομεύοντας διαδικασίες εξαιτίας των τεχνολογικών επιτευγμάτων.
Η Ευρώπη οδηγήθηκε ενωρίτερα στην Αναγέννηση, στη Μεταρρύθμιση και, εν τέλει, στη διάδοση των ιδεών του Διαφωτισμού, προκαλώντας εθνικές και λαϊκές επαναστάσεις, μέσω της εκτύπωσης και πολλαπλασιασμού φιλοσοφικών και επιστημονικών βιβλίων. Η Ελλάδα, η χώρα γέννησης της δημοκρατίας, επηρεασμένη από το συνολικό, διαμορφούμενο, κλίμα στηριζόμενη στις ιδέες των Διαφωτιστών κατάφερε να οδηγηθεί στην επανάσταση και στην απελευθέρωση. Οι εφημερίδες της εποχής που εκδίδονταν από Έλληνες της Διασποράς, και τα κινητά μέρη του τυπογράφου που εισήχθησαν στο σκλαβωμένο ελληνικό έδαφος, έσπειραν και μεταλαμπάδευσαν το επαναστατικό πνεύμα.
Η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη, ιδιαίτερα σε επίπεδο επικοινωνίας, θα μπορούσε να αποβεί προς όφελος της δημοκρατίας, των θεσμών της και των αξιών που η δεύτερη υπηρετεί. Οι αρχαίοι Αθηναίοι ρητόρευαν ή ακροάζονταν τους λόγους, στην Αγορά, στην Εκκλησία του Δήμου και αλλού, προκειμένου να είναι χρήσιμοι στην πόλη τους, κατά τη λήψη των αποφάσεων. Σήμερα, η αύξηση της αποχής, της αποξένωσης, της ακινητοποίησης και του κυνισμού του εκλογικού σώματος είναι σε αναντιστοιχία με τις τεχνολογικές αλλαγές που βιώνει η ανθρωπότητα. Η Κύπρος δεν μένει ανεπηρέαστη ούτε από την παγκοσμιοποίηση του φαινομένου των τεχνολογικών και επικοινωνιακών επιτευγμάτων αλλ’ ούτε από την εκλογική αποστασιοποίηση.
Οι εφαρμογές των μεθόδων της άμεσης δημοκρατίας της αρχαίας Αθήνας, εκ των πραγμάτων, είναι ανέφικτη. Έτσι, τα σύγχρονα δημοκρατικά συστήματα λειτουργούν δι’ αντιπροσώπων. Η τεχνολογία, φυσικά, θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση της χωρο-χρονικής απόστασης πολίτη-πολιτικού καθιστώντας την πολιτική προσφιλές πεδίο για τον πολίτη. Η ηλεκτρονική ψηφοφορία, οι δημόσιες παρεμβάσεις σε μια σύγχρονη εκκλησία του Δήμου και η συμπλήρωση στοχευμένων ερωτηματολογίων, προς εξυπηρέτηση κοινωνικών ερευνών, ίσως να κινούνταν προς την ορθή κατεύθυνση.
Αντίθετα, αυτά που απαντώνται στην Κύπρο μάλλον αποθαρρυντικά και απαξιωτικά για τη χρησιμότητα των τεχνολογικών αλλαγών μπορεί να θεωρηθούν. Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουν αποσταλεί ηλεκτρονικά μηνύματα σε διάφορες υπηρεσίες για ζητήματα της τρέχουσας επικαιρότητας:
1. Ελεγκτική Υπηρεσία. Σε πρόσφατη αντιπαράθεση υπηρεσιακών με τον πρόεδρο της ΟΕΛΜΕΚ, αφού η ΕΥ μέσω ανακοίνωσης αποδόμησε τον δεύτερο με διάφορους προσωπικούς χαρακτηρισμούς προχώρησε σε ένα απαράδεκτο συμπέρασμα δια της «εκ συσχετίσεως ενοχής» όλου του εκπαιδευτικού κόσμου:Η όλη τοποθέτηση του εκπαιδευτικού προέδρου της ΟΕΛΜΕΚ, απλώς εξηγεί το μέγεθος του προβλήματος της δημόσιας μέσης εκπαίδευσης στην Κύπρο. Η αποστολή,εκ μέρους μας, μηνύματος διαμαρτυρίας για απόσυρση της ανακοίνωσης της ΕΥ, έφτασε εις ώτα μη ακουόντων αφού ούτε καν ασχολήθηκαν οι υπηρεσιακοί.
2. Αποστέλλεται επιστολή-εισήγηση στο Υπουργείο Παιδείας ώστε το σχολικό έτος 2016-17 να έχει ως στόχο στη Μέση Εκπαίδευση «την προστασία του Δάσους και τις προσπάθειες ανάκαμψής του» με στοχευόμενες εκπαιδευτικές ενέργειες. Απάντηση ουδεμία.
3. Ετοιμασία-σύνταξη εισηγήσεων με παραλήπτη την Επιτροπή Συγκοινωνιών της Βουλής και τη συνεπακόλουθη επιστροφή 3 μηνυμάτων με την ένδειξη ότι ο χώρος μηνυμάτων των (παλιών) βουλευτών ήταν πλήρης με αποτέλεσμα τα μηνύματα να μην φτάσουν ποτέ στον προορισμό τους.
Η δημοκρατία της ενεργούς συμμετοχής του πολίτη φαίνεται ότι «πεθαίνει» στην Κύπρο προτού οι τεχνολογικές αλλαγές τη βοηθήσουν να γεννηθεί. Η τεχνολογική αιτιοκρατία δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην κυπριακή περίπτωση διότι όταν η ανεξάρτητη μεταβλητή, σε μία υποτιθέμενη σχέση εξάρτησης, είναι ανενεργή τότε η φερόμενη ως εξαρτημένη, εν προκειμένω η δυνατότητα παρέμβασης του πολίτη στα δημοσίως τεκταινόμενα, δεν δύναται να μεταβληθεί· ήτοι οδηγούμαστε σε άτοπο εξ υποθέσεως.
*Υποψήφιος δρ. στην Επικοινωνία (ΑΠΚΥ)
