Επιδημιολογικά δεδομένα για εργαζόμενους σε εταιρείες πετρελαιοειδών»
Tο Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία (CII) του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) διοργάνωσε, στις 13 Ιουλίου 2023, διεθνές διαδικτυακό σεμινάριο για την έκθεση σε υδρογονάνθρακες και τις επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων σε επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας με βάρδιες.
Το διαδικτυακό σεμινάριο διοργανώθηκε στο πλαίσιο του έργου EXPOSOWORK (OPPORTUNITY/0916/MSCA/0077) που συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και την Κυπριακή Δημοκρατία μέσω του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας. Συνολικά 20 ειδικοί από διάφορα μέρη της Ευρώπης παρακολούθησαν το σεμινάριο.
Ο Δρ Μακρής από το ΤΕΠΑΚ συνόψισε τους διαφορετικούς πληθυσμούς, τύπους μελέτης και μεθοδολογικές προσεγγίσεις που παρουσιάστηκαν από τους κύριους ομιλητές του διαδικτυακού σεμιναρίου, με έμφαση στον αυξανόμενο όγκο στοιχείων που συνδέουν τη νυχτερινή εργασία με την καρκινογένεση και μεταβολικά νοσήματα/διαταραχές.
Ο Δρ. Stenehjem από το Εθνικό Μητρώο Καρκίνου της Νορβηγίας παρουσίασε την κοορτή των Νορβηγών εργαζομένων σε υπεράκτιες εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών (NOPW) με κύρια έμφαση στην έκθεσή τους σε υδρογονάνθρακες και στον κίνδυνο καρκινογένεσης. Η κοορτή NOPW ιδρύθηκε το 1998 με εκτενή δεδομένα που βασίζονται σε ερωτηματολόγια.
Περισσότερα από 4000 κρούσματα καρκίνου έχουν καταγραφεί στους Νορβηγούς εργαζόμενους σε υπεράκτιες εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών μέχρι το 2017, πλησιάζοντας τα 5000 κρούσματα, μέχρι σήμερα. Με βάση τα δεδομένα για αυτούς τους εργαζόμενους, φαίνεται ότι παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου 7% για τους άνδρες και 13% για τις γυναίκες για όλα τα είδη καρκίνου, συνολικά.
Συγκεκριμένα, παρατηρείται αυξημένος κίνδυνος καρκίνου σε άνδρες και γυναίκες εργάτες σε υπεράκτιες εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών, ειδικά για το μεσοθηλίωμα και το μελάνωμα, ενώ αναφέρθηκε αυξημένος κίνδυνος καρκίνου του μαστού στους άνδρες. Εντοπίστηκε επίσης μια πιθανή σχέση μεταξύ της εργασίας με βάρδιες και του καρκίνου του προστάτη.
Ο Δρ. Μακρής παρείχε μια επισκόπηση των επιπτώσεων της νυχτερινής εργασίας σε πρώιμους βιοδείκτες χρόνιων ασθενειών, ιδιαίτερα αυτούς που σχετίζονται με διεργασίες φλεγμονής και οξειδωτικού στρες. Παρουσίασε τα ευρήματα του EXPOSOWORK σε εργάτες νυχτερινής βάρδιας που απασχολούνταν σε βουλγαρικά πρατήρια βενζίνης.
Συγκεκριμένα, παρουσίασε τις μέσες τιμές πτητικών οργανικών ενώσεων (BTEX) στον αέρα, που δεν υπερέβαιναν τα ρυθμιστικά όρια ασφαλείας στο χώρο εργασίας. Σημείωσε ότι βρέθηκαν μικρές διαφορές στα επίπεδα BTEX στον προσωπικό αέρα εργαζομένων καθ’ όλη τη βάρδια τους (12ώρες, ημέρας έναντι νύχτας) και ανέλυσε πως θα μπορούσε η έκθεσή τους στην εργασία να επηρεάσουν το μεταβολισμό των BTEX στον οργανισμό των εργαζομένων, συζητώντας τον χρονο-διαφοροποιημένο μεταβολισμό των υδρογονανθράκων, όπως εστιάζει το έργο EXPOSOWORK.
Ο Δρ. Μακρής τόνισε ότι η διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού είναι συχνή, επηρεάζοντας περίπου το 20% του ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού που εμπλέκεται σε κάποιο είδος εργασίας με βάρδιες (ειδικά νυχτερινές).
Ο Δρ. Narui από το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασιακής Υγείας (STAMI) της Νορβηγίας μίλησε για την περίπλοκη διαδικασία της καρκινογένεσης και τους βιολογικούς μηχανισμούς της. Η ομάδα του μελέτησε τον αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε νοσοκόμες που εργάζονταν 6 ή περισσότερες διαδοχικές νυχτερινές βάρδιες συστηματικά για >πέντε χρόνια.
Τόνισε τον ρόλο διαφόρων περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως χημικές ουσίες, βιολογικοί παράγοντες και φυσικοί παράγοντες στην ανάπτυξη του καρκίνου. Εξήγησε ότι η έκθεση σε αυτούς τους παράγοντες μπορεί να οδηγήσει σε γενετικές αλλαγές στα κύτταρα, οι οποίες, με τη συνεχή έκθεση μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο μέσω μιας διαδικασίας πολλαπλών σταδίων. Εστίασε σε δύο συγκεκριμένους παράγοντες ρίσκου: την έκθεση στο βενζόλιο και την νυχτερινή εργασία.
Η τοξικότητα του βενζολίου προκύπτει λόγω της μεταβολικής ενεργοποίησης που καταστρέφει το DNA και επηρεάζει τις διαδικασίες επιδιόρθωσης του DNA. Προκαλεί επίσης οξειδωτικό στρες με τη δημιουργία ελεύθερων ριζών οξυγόνου, αλλά και χρόνια φλεγμονή που οδηγεί σε τοξικότητα του ήπατος, των πνευμόνων και του μυελού των οστών. Πρότεινε ένα πιθανό κοινό μονοπάτι βιολογικής διαδικασίας για την έκθεση σε χημικές ουσίες όπως το βενζόλιο και τη NSW.
Ο Δρ. Ιωαννίδης, από την εταιρεία AAI Scientific Cultural Services Ltd., και η Δρ. Ελευθερίου από το C.P. FoodLab Ltd., παρουσίασαν τα ευρήματα του έργου PLANS-EMB (ENTERPRISES/0618/0184 – ένα έργο που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος RESTART 2016-2020 με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ).
Το έργο εξέτασε τις επιπτώσεις της έκθεσης σε BTEX στον ανθρώπινο εγκέφαλο και στο περιβάλλον κοντά σε πρατήρια καυσίμων στην Κύπρο. Η μελέτη χρησιμοποίησε κοόρτη ελέγχου (ΚΕ) και κοόρτη από εργαζόμενους σε πρατήρια βενζίνης (ΚΠΒ). Η ομάδα του Δρ. Ιωαννίδη χρησιμοποίησε ηλεκτροεγκεφαλογραφία (EEG) για να μελετήσει την εγκεφαλική δραστηριότητα σε κατάσταση ηρεμίας.
Η ανάλυση έδειξε ότι τα χαρακτηριστικά της δραστηριότητας βήτα1 (12 – 20 Hz) του EEG με κλειστά μάτια μπορούσαν να ξεχωρίσουν τα μέλη της ΚΕ από τα μέλη της ΚΠΒ. Ο Δρ. Ιωαννίδης αναφέρθηκε στην ανάγκη για περαιτέρω έρευνα για την κατανόηση της αλληλοεπίδρασης στον εγκέφαλο των χημικών ουσιών στο περιβάλλον και άλλων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου του ύπνου, όπως αυτός αναπτύχθηκε από προηγούμενους ομιλητές.
H Δρ. Ελευθερίου ανέφερε υψηλές συγκεντρώσεις BTEX σε δείγματα αέρα που συλλέχθηκαν από πρατήρια καυσίμων σε αντίθεση με αυτά που συλλέχθηκαν από σπίτια που περιβάλλαν τα υπό εξέταση πρατήρια. Τα ευρήματα τόνισαν την ανάγκη για αποτελεσματικά μέτρα για τη μείωση της έκθεσης των εργαζομένων στα πρατήρια καυσίμων στα BTEX και τόνισαν τη σημασία της συστηματικής παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα μέσα και γύρω από τα πρατήρια καυσίμων.
Ο Δρ. Heibati, από το Μητρώο Καρκίνου της Νορβηγίας παρουσίασε το σχέδιο της μελέτης για τη νέα μελέτη κοόρτης σχετικά με τις εκθέσεις στο βενζόλιο κατά τη διάρκεια της νυχτερινής εργασίας και τον κίνδυνο λεμφοαιματοποιητικού καρκίνου (LH) σε Νορβηγούς εργάτες υπεράκτιων πετρελαιοειδών. Ο πληθυσμός της μελέτης περιλαμβάνει δύο κοορτές: την κοορτή NOWP, που αποτελείται από άτομα που απασχολούνταν μεταξύ 1965 και 1998, και την ομάδα εργαζομένων που μεταφέρονται με ελικόπτερα στις υπεράκτιες πλατφόρμες πετρελαιοειδών, η οποία αποτελείται από περίπου 80000 άτομα που απασχολούνταν από το 2000 έως το 2021. Ανέφερε τη σημασία της διερεύνησης των χρονικών πτυχών της εργασίας σε βάρδιες και του περιβαλλοντικού-επαγγελματικού στρες σε βιοδείκτες οξειδωτικού στρες, βλάβης και φλεγμονής με έμφαση στο εάν η σύνδεση βενζολίου-λευχαιμίας/λεμφώματος επηρεάζεται από τη νυχτερινή εργασία.
Συνολικά, οι συμμετέχοντες αναγνώρισαν τη σύνθετη σχέση μεταξύ της έκθεσης σε χημικές ουσίες και της νυχτερινής εργασίας και τη σημασία της αλληλεπίδρασής τους στην ανθρώπινη υγεία. Οι τοξικολογικές αναλύσεις, η ανάλυση της δομής του ύπνου και οι μεθοδολογίες -omics αναγνωρίστηκαν ως σημαντικά εργαλεία για την καλύτερη κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών που εμπλέκονται με την καρκινογένεση σε εργαζόμενους στη νυχτερινή βάρδια και την έκθεση τους σε υδρογονάνθρακες.
