Αυτονομία, απεξάρτηση από τις Σχολικές Εφορείες και σωστούς Ηγέτες – Διευθυντές
ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΜΠΑΡΡΗ*
Επειδή υπάρχει γενικώς η ψευδαίσθηση στην ευρύτερη κοινωνία ότι με την κατάθεση των νέων Σχολικών Κανονισμών και την αναμενόμενη έγκριση τους από τη βουλή λύνονται όλα τα προβλήματα των Σχολείων, επιθυμώ να καταθέσω τις απόψεις μου προς συζήτηση και προβληματισμό.
Διαφωνώ με αυτή την αντιμετώπιση. Κανένα πρόβλημα δε θα επιλύσουν από μόνοι τους οι κανονισμοί, ενδεχομένως και να χειροτερέψουν τα πράγματα. Χρειάζονται μεγαλύτερες τομές και αλλαγές σε σημαντικά θέματα, σε δομές, σε θεσμικά όργανα, στις πηγές λήψης αποφάσεων, στις νοοτροπίες των εκπαιδευτικών, σε πρακτικές. Εκεί χρειάζονται αλλαγές, αλλά δεν τολμούμε ή δε μας βολεύει.
Η εμπειρία των πρόσφατων δημοτικών εκλογών υπήρξε τραυματική.
Ποιοι διεκδίκησαν τις θέσεις σχολικών εφόρων και με ποια προσόντα πέραν της κομματικής ταυτότητας; Πέραν των ικανών και προσοντούχων, πολλοί ανίδεοι και άσχετοι με τα σχολεία πιέστηκαν ή εκλιπαρούσαν τα κόμματα για να βρεθούν στα ψηφοδέλτια.
Κάποιοι απ΄αυτούς εκλέγησαν και αυτοί θα ηγούνται ή θα συμμετέχουν στις Σχολικές Εφορείες. Το πράγμα δε θα ήταν τραγικό αν οι Σχολικές Εφορείες δεν είχαν στα χέρια τους τεράστιες εξουσίες που στην ουσία εξευτελίζουν και υποκαθιστούν τους «ανήμπορους» Διευθυντές ακόμα και στα μικρά καθημερινά προβλήματα και ανάγκες. Το λέμε χρόνια τώρα, αλλά η πολιτεία κωφεύει. Χωρίς την παραχώρηση αυτονομίας στα σχολεία, ενίσχυση του ρόλου των Δ/ντών και περιορισμό της εξουσίας των Εφορειών, τα Δημόσια Σχολεία δεν έχουν μέλλον. Δεν μπορεί να εμπιστεύεσαι κάποιον να καθοδηγεί και να ηγείται 500-800 μαθητών, αλλά να μην του δίνεις τη δύναμη (διοικητική και οικονομική) για να επιλύει τα καθημερινά προβλήματα και να καλύπτει ανάγκες χωρίς διατακτικά, χρονοβόρες διαδικασίες, αλλά και οικονομικές σπατάλες. Επιβάλλεται να τολμήσει η πολιτεία να παραχωρήσει αυτονομία στα Δημόσια Σχολεία, περιορίζοντας τις εξουσίες των Εφορειών.
Επειδή υπάρχει και η άποψη ότι πολλοί Δ/ντές δεν επιθυμούν την αυτονομία, επιζητούν τις υπηρεσιακές εγκυκλίους καθώς δεν είναι ικανοί να επιλύουν τα προβλήματα (υπάρχει δόση αλήθειας σ΄αυτό) χρειάζεται μαζί μ΄αυτό και κάτι άλλο. Προϋπόθεση για να πετύχει η Αυτονομία είναι η σωστή επιλογή των Δ/ντών – ηγετών και η προετοιμασία τους από ειδική Ακαδημία στελεχών.
Επιτέλους ας γίνει κατανοητό ότι ένα σχολείο για να πάει καλά, δε χρειάζεται μόνο κανονισμούς. Θέλει και το σωστό του ηγέτη που θα μπορεί να τους διαχειρίζεται προς όφελος του Σχολείου και των μαθητών.
Μερικοί κανονισμοί έπρεπε ν΄αλλάξουν, να εκσυχρονιστούν, να συμβαδίζουν με τη σημερινή εποχή. Στο σημείο αυτό, νομίζω ότι έχουν δίκαιο και οι οργανώσεις των μαθητών ότι έπρεπε να έχουν λόγο, έπρεπε κατά κάποιο τρόπο να είναι μέρος του παιχνιδιού. Όλες οι αλλαγές δεν πρέπει να γίνονται προς όφελος των νέων;
Τα Σχολεία θέλουν σιγύρισμα και καλώς γίνεται η προσπάθεια. Είναι λανθασμένη όμως η άποψη ότι οι αυστηρότεροι κανονισμοί, οι συχνότερες εξετάσεις και η αύξηση των μέτρων ελέγχου και των ποινών, θα επιλύσουν τα προβλήματα και θα περιορίσουν παραβατικότητες. Πιθανόν στην αρχή και φαινομενικά να έχουν αποτέλεσμα, η λύση όμως θα είναι η ριζική θεραπεία και για να γίνει αυτό θέλει χρόνο, έρευνες και επιστημονική γνώση. Ας αρχίσουμε από τη Δημοτική Εκπαίδευση, ας επενδύσουμε στη σωστή επικοινωνία Εκπαιδευτικών μαθητών, Εκπαιδευτικών – γονιών, γονιών – μαθητών.
Ταυτόχρονα, πρέπει να ενισχύσουμε τα Σχολεία με επιπλέον προσοντούχους Συμβούλους και Εκπαιδευτικούς ψυχολόγους που να προλαμβάνουν ή να επιλύουν προβλήματα με το σωστό τρόπο. Σ΄ένα περιβάλλον επικοινωνίας, μέσα σε ανθρώπινο και σωστό Σχολικό κλίμα όλα θα μειωθούν. Αντί η οργάνωση των Εκπαιδευτικών να μέμφεται το Υπουργείο Παιδείας ότι δεν κάνει τίποτε για τη μείωση της παραβατικότητας, είναι καλύτερα να καταλάβει ότι αποτελεσματικότερα θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί και ο ηγέτης του Σχολείου. Απ΄αυτούς εξαρτάται η μείωση της παραβατικότητας. Απ΄αυτούς εξαρτώνται και οι ακαδημαϊκές επιδόσεις των μαθητών κι όχι τόσο από τις πολιτικές και πρακτικές του Υπουργείου. Ας μην επιζητούν οι ίδιοι το συγκεντρωτισμό της εξουσίας.
Το Υπουργείο είναι σύστημα και το κάθε σύστημα στον κόσμο αμύνεται και επιζητεί τη διατήρησή του, έχοντας μάλιστα οπαδούς όλους όσοι βολεύονται με το υπάρχον και δεν επιζητούν αλλαγές. Οι όποιες ριζικές αλλαγές άλλωστε δεν θα προταθούν ποτέ από πάνω, αλλά θα επιδιωχθούν από κάτω.
Οι Δ/ντές των Σχολείων και η Οργάνωση τους πρέπει να επιδιώξουν να έχουν μερική έστω αυτονομία έναντι των Εφορειών, να έχουν τον πρώτο λόγο στην αξιολόγηση και ανέλιξη των Εκπαιδευτικών, να έχουν λόγο στη διακίνηση και επιλογή του προσωπικού, αν θέλουν να διορθώνουν και να βελτιώνουν το Σχολείο τους.
Η αυτοαξιολόγηση των Σχολικών μονάδων επιβάλλεται, αλλά πρέπει η Πολιτεία να τους δώσει την εξουσία για να κάνουν μετά διορθωτικές κινήσεις.
Συνοψίζοντας τονίζω ότι πέραν της ψήφισης νέων κανονισμών, χρειάζονται πολλά να γίνουν για να έχουμε τα Σχολεία που θέλουμε για να μειώσουμε τις παραβατικότητες, για να έχουμε και τα αποτελέσματα που δε θα μας προσβάλλουν σε διεθνείς διαγωνισμούς.
Ας γίνουν τουλάχιστο τα σπουδαιότερα:
1. Αυτονόμηση δημόσιων Σχολείων (Διοικητική – Οικονομική – έστω μερική) Εκχώρηση εξουσιών από τις Σχολ. Εφορείες – ενίσχυση εξουσιών Δ/ντών.
2. Σωστή Επιλογή Δ/ντών – ηγετών, λειτουργία Σχολής διευθυντικών Στελεχών.
3. Αύξηση Σχολικών Συμβούλων, Εκπαιδευτικών Ψυχολόγων
4. Βελτίωση Επικοινωνίας και Σχολικού κλίματος.
5. Συνεχής Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών – Καθημερινή αξιολόγηση.
6. Πρωταγωνιστικός ρόλος Δ/ντών στις αξιολογήσεις και διακινήσεις προσωπικού
7. Ετήσια αυτοαξιολόγηση Σχολ. Μονάδων που θα δημοσιοποιείται
8. Παραχώρηση κινήτρων σε σχολεία που θα ξεχωρίζουν για τις ακαδημαϊκές επιτυχίες των μαθητών και για τη μείωση των φαινομένων παραβατικότητας.
Ας γίνουν πρώτα αυτά και μετά προχωρούμε και σ΄άλλες συμπληρωματικές αλλαγές, αφού προηγηθούν οι αναγκαίες έρευνες και αξιολογήσεις. Για να γίνουν έστω κι΄αυτά δεν αρκεί η πολιτική πρόθεση του Υπουργείου και της Βουλής. Σημαντικότερο είναι να το θέλουν πραγματικά και οι Εκπαιδευτικοί και οι Δ/ντές, καθώς και οι οργανώσεις τους. Για την ώρα δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι αυτό ισχύει. Γι΄αυτό ανησυχώ.
*Επίτιμος Πρόεδρος Συνδέσμου
Αφυπηρετησάντων Δ/ντών Μ. Εκπαίδευσης Κύπρου
