ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ*
Πριν από ένα ακριβώς χρόνο, το Paideia-News δημοσίευσε μια σειρά από άρθρα για την Τεχνική Εκπαίδευση με αφορμή τη συζήτηση που έγινε στην Επιτροπή Παιδείας της Βουλής στις 12/7/2017. Ο σκοπός του άρθρου αυτού είναι να καταδείξει την επιφανειακή αντιμετώπιση των προβλημάτων της Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (ΜΤΕΕ) τα οποία είναι δομικά και διαχρονικά. Ο πρόεδρος της Επιτροπής κ. Χατζηγιάννης επεσήμανε ότι η επιλογή της Τεχνικής Εκπαίδευσης από τους μαθητές μας βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα της EE και δεν ξεπερνά το 18%, αφήνοντας αιχμές για τον ρόλο των Συμβούλων στα Γυμνάσια. Αυτό προκάλεσε την οργή του κ. Θέμη Πολυβίου (Paideia-News 12/7/17) ο οποίος διερωτάται αν ο στόχος για αύξηση του ποσοστού φοίτησης στις ΤΣ στο 30% (για να πλησιάσει το 40% της EE), είναι μήπως κρυφός στόχος για να πλήξουν την Μέση Εκπαίδευση. Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Γεωργίου υποστήριξε ότι η μοριοδότηση λειτουργεί ως κόφτης που αφήνει έξω μαθητές που ζητούν επίμονα θέση στις ΤΣ. Απαντώντας στον κ. Γεωργίου ο κ. Ελευθερίου (Paideia-News 14/7/17), εξήγησε γιατί η μοριοδότηση είναι απαραίτητη σε συγκεκριμένους κλάδους με ιδιαίτερα ψηλή ζήτηση. Ταυτόχρονα η κ. Κουτσελίνη αποφάνθηκε ότι αν δεχόμασταν στις ΤΣ όλα τα παιδιά που θέλουν να φοιτήσουν, γιατί έχουν έφεση για τα τεχνικά επαγγέλματα, θα είχαμε ξεπεράσει το 30%.
Πριν αρχίσουμε να συγκρίνουμε ποσοστά φοίτησης στις ΤΣ θα έπρεπε πρώτα να εξακριβώσουμε αν αυτό που εμείς ονομάζουμε Τεχνική Εκπαίδευση στην Κύπρο, είναι το ίδιο με αυτό που στην EE ορίζεται ως Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση ΕΕΚ (VET - Vocational Education and Training). Η Επαγγελματική Εκπαίδευση είναι ένας ευρύτερος όρος που συμπεριλαμβάνει και τεχνικά επαγγέλματα όπως ηλεκτρολόγους και μηχανικούς, όμως δεν περιορίζεται μόνο σε αυτά. Το εύρος της επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι πολύ μεγάλο, η Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού Κύπρου, καθορίζει 72 επαγγέλματα σε 8 τομείς της οικονομίας για τα οποία έχουν αναπτυχθεί αντίστοιχα Πρότυπα Επαγγελματικών Προσόντων (ΠΕΠ). Η βασική διαφορά όμως είναι ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη η ΕΕΚ (VET) προσφέρεται μετά την Γενική / υποχρεωτική εκπαίδευση των 9-10 χρόνων και αποτελεί ξεχωριστή διαδρομή από την ακαδημαϊκή εκπαίδευση.
Στην Κύπρο η υποχρεωτική Γενική Εκπαίδευση άτυπα επεκτείνεται μέχρι τα 18 (Περσιάνης Paideia-News 18/7/17). Οι Τεχνικές Σχολές αποτελούν μέρος της εκπαίδευσης αυτής σε προσφορά τρία σε ένα. Στην πραγματικότητα στις ΤΣ λειτουργούν δυο διαφορετικά σχολεία ως Θεωρητική και Πρακτική Κατεύθυνση (παραβλέπω το Σύστημα Μαθητείας το οποίο φθίνει από μόνο του). Η Θεωρητική Κατεύθυνση (ΘΚ) είναι μόνο το 20% του συνολικού αριθμού των μαθητών των ΤΣ και θεωρείται η αιχμή του δόρατος της ΜΤΕΕ με πολύ καλά αποτελέσματα στις Παγκύπριες εξετάσεις. Ένα μεγάλο ποσοστό γύρω στο 90% συνεχίζει με ακαδημαϊκές σπουδές σε Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Οι απόφοιτοι της ΘΚ παράλληλα με την θεωρητική τους εκπαίδευση (που δεν υστερεί καθόλου από αυτή του Λυκείου) αποκτούν πρακτική / επαγγελματική κατάρτιση η οποία δυστυχώς δεν διοχετεύεται άμεσα στην αγορά εργασίας όμως αποτελεί πολύτιμο εφόδιο για τους ίδιους τους μαθητές στην συνέχεια της σταδιοδρομίας τους. Οι λόγοι που το ποσοστό της Θεωρητικής Κατεύθυνσης παραμένει καθηλωμένο στο 20%, τουλάχιστον τα τελευταία 15-20 χρόνια, είναι δυο. Πρώτο η δυσκολία των μαθητών να αποφασίσουν τον κλάδο σπουδών από τα 15 τους και δεύτερο η συνύπαρξη με το υπόλοιπο 80% .
Αρκετοί γονείς αποφεύγουν να στείλουν τα παιδιά τους στη ΘΚ φοβούμενοι το σχολικό κλίμα που δημιουργεί η μεγάλη πλειοψηφία της Πρακτικής Κατεύθυνσης. Τι είναι όμως αυτή η Πρακτική Κατεύθυνση (ΠΚ) προς την οποία καθοδηγούνται όλα τα παιδιά που το εννιάχρονο υποχρεωτικό σχολείο έχει περιθωριοποιήσει ή καταστήσει λειτουργικά αναλφάβητους αλλά έχουν πεισθεί τόσο οι ίδιοι όσο και οι γονείς τους ότι δεν είναι κατάλληλοι για το Λύκειο. Η ΠΚ προσπαθεί να προσφέρει θεωρητική εκπαίδευση Λυκειακού επιπέδου σε μια πιο light εκδοχή παράλληλα με την επαγγελματική εκπαίδευση. Δυστυχώς αρκετά παιδιά επιλέγουν κάποιους κλάδους της ΠΚ ως «υποχρεωτική» επιλογή και όχι γιατί έχουν έφεση, αλλά για να μπορέσουν να πάρουν ένα «πλαστό απολυτήριο» (Τάσος Τάσου - Paideia-News 3/7/17). Η αναφορά για «πλαστά απολυτήρια» αφορά τους «αδιάφορους» των Λυκείων, πάντοτε σύμφωνα με τον κ. Τάσο Τάσου.
Για την Τεχνική Εκπαίδευση ακόμα δεν υπάρχουν τέτοιες τολμηρές παραδοχές δημόσια. Το τελικό αποτέλεσμα όμως είναι πραγματικά απογοητευτικό γιατί οι απόφοιτοι της ΠΚ μετά την αποφοίτησή τους δεν εργάζονται στα επαγγέλματα που υποτίθεται έχουν ειδικευθεί, όχι γιατί δεν υπάρχει ζήτηση αλλά γιατί ποτέ δεν ήταν δική τους επιλογή και επειδή η επαγγελματική τους κατάρτιση είναι ελλιπής.
Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά του νομίσματος. Για κάποια επαγγέλματα όπως τα ξενοδοχειακά και η κομμωτική η ζήτηση από πλευράς μαθητών είναι πολύ μεγαλύτερη από τις θέσεις που μπορούν να προσφέρουν οι ΤΣ, έτσι αυτές κατά 90% καταλαμβάνονται από αυτούς που έχουν τον ψηλότερο γενικό βαθμό στο Γυμνάσιο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποκλείονται και παιδιά που έχουν πραγματικά έφεση. Όμως το αδιέξοδο είναι πραγματικό γιατί τα παιδιά που υστερούν στα μαθήματα Γενικής εκπαίδευσης δυσκολεύονται αφάνταστα αφού 51% των μαθημάτων της ΠΚ είναι μαθήματα Γενικής εκπαίδευσης. Αυτή η αναλογία μαθημάτων είναι εις βάρος τόσο της επαγγελματικής κατάρτισης, όσο και της πρακτικής εξάσκησης των μαθητών στη βιομηχανία. Το νέο σύστημα πρακτικής εξάσκησης που μπήκε σε εφαρμογή τον τελευταίο χρόνο στις ΤΣ, είναι σχεδιασμένο για μεταπτυχιακούς φοιτητές και θα οδηγήσει στη περαιτέρω μείωση των ποσοστών της Τεχνικής Εκπαίδευσης και όχι στην αύξηση τους.
Η λειτουργία καθαρά επαγγελματικών σχολών είναι μια αναγκαιότητα ανεξάρτητα από τα ποσοστά. Η Μάλτα που έχει παρόμοια οικονομία και μέγεθος με την Κύπρο έχει ένα ποσοστό 14% μαθητών στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση και είναι ευχαριστημένη αφού καταφέρνει να το διοχετεύει ολόκληρο απευθείας στην αγορά εργασίας.
Οι επαγγελματικές σχολές πέρα από τις πραγματικές ευκαιρίες που θα δώσουν στους «αδιάφορους» του συστήματος Γενικής εκπαίδευσης, θα συμβάλουν στο να σταματήσουμε ως κοινωνία να ακριβοπληρώνουμε τις κακοτεχνίες και να συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να εκπαιδεύσουμε σωστούς επαγγελματίες σε όλους τους τομείς οι οποίοι θα κατοχυρώνονται και θα πιστοποιούνται μέσα από ένα ολοκληρωμένο σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης.
*Βοηθός Διευθυντής
ΜΑ Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση
