ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥΛΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ*
Τις τελευταίες βδομάδες έγιναν πάρα πολλά σχόλια και γράφτηκαν πολλά άρθρα σε σχέση με το επίπεδο της παιδείας μας με αφορμή τα αποτελέσματα του τελευταίου Προγράμματος PISA του ΟΑΣΑ στο οποίο για δεύτερη φορά λαμβάνει μέρος η Κύπρος.
Όπως δείχνουν τα αποτελέσματα, τα επίπεδα των 15χρονων παιδιών μας στα τρία μαθήματα που εξετάζονται, δηλαδή την ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις επιστήμες, καταδεικνύουν τα πολύ χαμηλά επίπεδα των δικών μας παιδιών. Να σημειώσουμε ότι τα παιδιάμας εξετάζονται με την ίδια ακριβώς μέθοδο και με τις ίδιες ακριβώς ερωτήσεις με χιλιάδες άλλα παιδιά στις τόσες άλλες χώρες που λαμβάνουν μέρος στο Πρόγραμμα της PISA.
Σύμφωνα με τα προηγούμενα αποτελέσματα του 2012, η Κύπρος καταλάμβανε την προτελευταία θέση μεταξύ των 28 χωρών της ΕΕ ενώ στα τελευταία αποτελέσματα ‘’προαχθήκαμε’’ στην τελευταία θέση.
Τόσο ο Υπουργός Π&Π όσο και άλλοι παράγοντες της παιδείας προβληματίστηκαν και το 2012 και τώρα. Μάλιστα το 2013 με δική μου πρωτοβουλία οργανώσαμε ειδική εκδήλωση στην Κύπρο στην οποία προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν εκπρόσωποι δύο Ευρωπαϊκών χωρών που είχαν καταφέρει να ανέβουν από τις χαμηλότερες στις ανώτερες βαθμίδες για να εξηγήσουν τις μεταρρυθμίσεις τους. Μια τέτοια χώρα είναι η Εσθονία η οποία κατάφερε με την προσπάθεια και τις μεταρρυθμίσεις που έκανε να καταλάβει τώρα τη δεύτερη καλύτερη θέση παγκοσμίως. Φυσικά, δε γνωρίζω έκτοτε τι μέτρα λήφθηκαν και τι μεταρρυθμίσεις εφαρμόστηκαν για να μπορούμε να ελπίζουμε σε καλύτερες επιδόσεις στο μέλλον.
Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι θα πρέπει το ΥΠΠ να δράσει άμεσα και να ζητήσει τη βοήθεια εμπειρογνωμόνων, νοουμένου ότι θα είναι διατεθειμένο να εφαρμόσει τες εισηγήσεις τους και δε θα εμπλακούν και πάλι σε μια ατέρμονη συζήτηση με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις…..
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η παιδεία μας είναι πολύ μεγάλες και συνεχώς μεταβάλλονται. Οι ανάγκες της παιδείας του 21ου αιώνα δεν έχουν καμία σχέση με τις ανάγκες του ’50 , του ’60 ή του ’70.
Τα μαθηματικά για παράδειγμα που διδασκόμαστε καμία σχέση δεν έχουν με τις απεριόριστες δυνατότητες που παρέχονται σήμερα στον άνθρωπο, μέσω των μαθηματικών. Ίσως θα έπρεπε ο κάθε καθηγητής μαθηματικών που επισκέπτεται το Λονδίνο να διαθέσει μια μέρα για να επισκεφτεί το Μουσείο Επιστημών που σχεδίασε η μ. Zaha Hadid στο οποίο παρουσιάζονται τα μαθηματικά όχι απλά για χάριν των μαθηματικών αλλά παρουσιάζεται ο πραγματικός κόσμος που περιγράφεται, μελετάται, δημιουργείται, μέσω των μαθηματικών. Στον τόπο μας, δυστυχώς, θεωρούμε ακόμα ότι μαθηματικά είναι συνώνυμα του απλού υπολογισμού: στενή αντιμετώπιση που στερείται την εφαρμογή τους στην πραγματική ζωή και ανάγκες του σύγχρονου κόσμου. Είναι γι’ αυτό που τα παιδιά μας αποτυγχάνουν.
Το ίδιο ισχύει και για τις επιστήμες: τι μας χρειάζονται αλήθεια η φυσική και η χημεία; Σε τι μας χρησιμεύουν και πως εφαρμόζονται στο σύγχρονο κόσμο;στην ιατρική στην εξερεύνηση του διαστήματος και τόσα άλλα.
Πολλοί διερωτώνται: Μα πως είναι δυνατό τα 15χρονα παιδιά μας να μη μπορούν να διαβάσουν. Αλλά το ζητούμενο δεν είναι να μπορούν απλά να διαβάζουν αλλά να είναι σε θέση να αντιληφθούν το νόημα του κειμένου που διαβάζουν….Εδώ είναι που υστερούν τα παιδιά μας.
Χωρίς να θέλω να παρουσιάζομαι ως ειδικός για την εκπαίδευση, η πεντάχρονη εμπειρία μου στην ΕΕ στο χώρο της εκπαίδευσης, μου επιτρέπουν πιστεύω να επισημάνω ορισμένες σύγχρονες ανάγκες:
Θέλω επίσης να εκφράσω τον προβληματισμό μου για το θέμα της πειθαρχίας στα σχολεία μας και τη προσήλωση των μαθητών στα μαθήματα τους. Σίγουρα τάσσομαι ανεπιφύλαχτα ενάντια κάθε μορφής βίας στα παιδιά. Αλλά πιστεύω ότι η ελευθερία που τους δώσαμε έχει υπερβεί τη χρυσή τομή που θα έπρεπε να είχαμε θέσει μεταξύ ελευθερίας και ασυδοσίας. Γι’ αυτό βλέπουμε συχνά φαινόμενα bullying τόσο από μαθητές προς μαθητές αλλά και έναντι των δασκάλων. Χρειάζεται να βρεθεί ο τρόπος να επιβάλει το σχολείο τη τάξη, τη πειθαρχία και το σεβασμό προς το δάσκαλο και τη διεύθυνση του σχολείου.
Τελειώνοντας θα ήθελα να τονίσω ότι ενώη Κύπρος ξοδεύει κατά κεφαλή (το Κράτος μαζί με τον ιδιωτικό τομέα) περισσότερααπό το μέσο όρο της ΕΕ, ταυτόχρονα παρουσιάζουμε μια τέτοια καθόλου κολακευτική εικόνα στην Παιδεία μας. Αυτό θα πρέπει να προβληματίσει όλους: κράτος, γονείς και σχολείο. Είναι έκδηλο ότι τα λεφτά που ξοδεύουμε δε ξοδεύονται σοφά και είναι πράγματι κρίμα.
Η παιδεία είναι το Α και το Ω για την ανάπτυξη, την απασχόληση, την οικονομική διακυβέρνηση. Είναι γι’ αυτό που χρειάζονται διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να μπορέσει η Εκπαίδευση να ενισχύσει την ανάπτυξη και να δημιουργηθούν θέσεις εργασία, δίδοντας ταυτόχρονα τα εφόδια στους νέους μας να επιβιώσουν μέσα στη σύγχρονη ανταγωνιστική κοινωνία.
*Τέως Επίτροπος της ΕΕ για τη Παιδεία και τον Πολιτισμό
