ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΑΚΗ ΠΟΥΜΠΟΥΡΗ*
Άλλη μια μνημονιακή υποχρέωση αποτελεί το νομοσχέδιο που με το πρόσχημα εναλλακτικού τρόπου εισδοχής επισημοποιεί και δεύτερη παράλληλη μητρική γλώσσα στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα. Υποχρέωση που πηγάζει από ένα μνημόνιο παλαιότερο από το πρόσφατο και δεν ονομάστηκε μνημόνιο, αλλά Διάγραμμα Γλωσσικής Πολιτικής (Language Education Policy Profile), https://www.coe.int/t/dg4/linguistic/Source/Profile_Cyprus_EN.pdf μετά από μια διαδικασία του ανεξάρτητου από την ΕΕ Συμβουλίου της Ευρώπης, στην οποία στρατολογήθηκαν κάποια κράτη και περιοχές της Ευρώπης, κανένα όμως από τα μεγάλα κράτη που συγκροτούν το Μεγάλο Αδελφό https://www.coe.int/t/dg4/linguistic/Profils1_EN.asp .
Με πανομοιότυπον τρόπο με την τρόικα στις χρεωκοπημένες χώρες, μια τρόικα από πανεπιστημιακούς επισκέφτηκε την Κύπρο, διεξήλθε ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα, επισκέφτηκε ή δέχτηκε σε ακρόαση φορείς και εκπροσώπους, αξιωματούχους και καμιά φορά και άσχετους με το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά ελέω διορισμού ευρεθόντες σε διοικητικά συμβούλια, ζήτησε και πήρε μαζί της προσχέδια και αναφορές, έφυγε και έκρινετο τελικό κείμενο, που αναρτήθηκε και στα Ελληνικά χωρίς προβολή και τυμπανοκρουσίες από την πλευρά μας η οποία είχε σπεύσει από τους πρώτους να μπει στη διαδικασία, προφανώς προσδοκώντας επαίνους και τεχνογνωσία, αλλά χωρίς να φαντάζεται τα απρόσμενα συνεπαγόμενα της προθυμίας της.
Στην Ουγγαρία, την πρώτη της διαδικασίας, μια χώρα με θετική παράδοση σε δυτικές γλώσσες στα χρόνια του σοσιαλισμού, με μια εθνική γλώσσα ανάδελφη και διαφορετική, προτάθηκε να βάλει στο εκπαιδευτικό της σύστημα για τους Ούγγρους τις δύο τσιγγάνικες γλώσσες μειονοτήτων, τη μια που είναι λατινογενήςγια να μαθαίνει ο κόσμος πιο εύκολα λατινογενείς γλώσσες, και την άλλη που είναι απλώς ινδοευρωπαϊκή για να μαθαίνει ο κόσμος πιο εύκολα ινδοευρωπαϊκές γλώσσες. Αυτά και άλλα που εκνεύρισαν τους θετικά διακείμενους προς τη Δύση Ούγγρους και τους οδήγησανστη συνέχεια στον εθνικισμό.
Στο κυπριακό Διάγραμμα η φαεινή ιδέα της τρόικας ήταν η επιδοκιμασία των αγγλόφωνων ιδιωτικών σχολείων που με συνολικά 5 ώρες Ελληνικών βρήκαν τη μαγική συνταγή να διδάσκουν τόσο Νέα όσο και Αρχαία Ελληνικά και προβάλλουν αυτή τη διευθέτηση ως πρότυπο προς μίμηση από τα δημόσια σχολεία. Μόνο που δεν πατένταραν την ευρεσιτεχνία.
Αποφεύγουν φυσικά να αναφέρουν ότι ειδικά τα αγγλόφωνα σχολεία της Κύπρου, παρόλο που απαλλάχτηκαν από τα περιττά Ελληνικά, χρειάζονται ένα χρόνο περισσότερο για να δώσουν απολυτήριο και ωριμότητα για σπουδές.
Στο Διάγραμμα κατηγορούνται όλες οι βαθμίδες του εκπαιδευτικού μας συστήματος ότι φιλοξενούν υπερβολικό αριθμό ωρών για τα Ελληνικά, τα οποία παρεμποδίζουν τη διδασκαλία ξένων γλωσσών και θετικών επιστημών, οι οποίες όμως (ξένες γλώσσες και θετικές επιστήμες) είναι στα ίδια επίπεδα αντιπροσώπευσης με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Πότε έγιναν όλα αυτά; Η προεργασία είχε ξεκινήσει αρχές της περασμένης δεκαετίας και συνεχίστηκε την περίοδο 2003-2005 με την ανάρτηση του τελικού κειμένου του Διαγράμματος. Στη συνέχεια προετοιμάστηκε και εφαρμόστηκε η μείωση των ωρών των Ελληνικών στο Δημοτικό με παράλληλη είσοδο των Αγγλικών από την Α΄ Δημοτικού και με επί μέρους μικρές οδηγίες σε εγκυκλίους να συνοδεύεται με μεθοδεύσεις που προσιδιάζουν με διδασκαλία μητρικής, καθώς επίσης η προοδευτική είσοδος της Αγγλικής ως γλώσσας διδασκαλίας και στο κρατικό πανεπιστήμιο. Από το 2000 μέχρι σήμερα, καμιά κυβέρνηση δεν ήταν αμέτοχη. Πάντοτε με μικρές αλλαγές σε άσχετο, ευρύτερο μεταρρυθμιστικό πλαίσιο. Συναριθμούμενες οι αλλαγές είναι πολλές, αλλά πού μάτια να τις δουν και πού νους να παρακολουθήσει τις συνέπειες;
Το Διάγραμμα πρέπει μεγάλο μέρος του μηχανισμού του Υπουργείου Παιδείας να το δέχθηκε με δυσφορία, αλλά δεν είχε το σθένος να αντιπαρατεθεί, είτε με τους ευπατρίδες που το διαπραγματεύθηκαν ή νομιμοποίησαν την τότε παρουσία της ακαδημαϊκής τρόικας, είτε με τους μεγάλους αδελφούς που με διακαή επιθυμία το προώθησαν. Αναρτήθηκε σιωπηρά, χωρίς αναγγελία. Το Διάγραμμα στην ελληνική μετάφραση είναι τώρα πλέον δυσεύρετο στο διαδίκτυο, αν υπάρχει.
Σιωπηρά, επικαλυμμένη με άλλες "προτεραιότητες", προωθείται τώρα και η εισαγωγή της Αγγλικής ως γλώσσας των εισαγωγικών εξετάσεων. Μνημονιακό χρώμα έχει και η μεθόδευση της δαιμονοποίησης όσων αντιδρούν, με παράλληλη αγιοποίηση αυτών που την προωθούν.
Και επειδή η εθνική περηφάνεια φαίνεται να κείται ξέγνοιαστη σε μακρινή ειδυλλιακή παραλία της διακεκαυμένης ζώνης, επειδή αυτός ο λαός, δίνοντας άπλετη εμπιστοσύνη στην υποτιθέμενη προαγωγή του ωφέλιμου, χάνει το μέτρο των αντιστάσεων του στη φθορά του, δεν έχω παρά να απευθυνθώ και στους μεγάλους αδελφούς με την επισήμανση ότι είναι και προς το συμφέρον τους να μην χαθεί η ελληνική μητρική από την Κύπρο. Διότι δεν θα μπορούν να ελέγξουν τις συνέπειες, όπως δεν τις έλεγξαν σε μια σειρά άλλες χώρες όπου υποβοήθησαν εξελίξεις που έγιναν μετά ανεξέλεγκτες.
Αυτός ο τόπος έχει ταυτότητα. Με την πρώτη έλευση των Άγγλων στη διοίκηση, με τον πρώτο αέρα ελευθερίας, όση κι αν ήταν, που έφεραν, πήρε ανάσες στην ελληνική μητρική, έφτιαξε με στερήσεις ελληνικά σχολεία και αρνήθηκε να μάθει Αγγλικά. Με την ανεξαρτησία ο ίδιος λαός ανήγαγε τα Αγγλικά στην πρώτη ξένη γλώσσα και στην αδιαμφισβήτητη γλώσσα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο.
Η χρήση της Αγγλικής ως γλώσσας διδασκαλίας στα ιδιωτικά πανεπιστήμια για προσέλκυση ξένων φοιτητών, αποτελεί εξέλιξη που μας κρατά ανταγωνιστικούς σε αυτό τον τομέα με άλλες χώρες που επίσης έχουν αγγλόφωνα πανεπιστήμια, αλλά διατηρούν μέγιστη αναλογία σπουδών στη μητρική τους γλώσσα, ειδικά για τους αυτόχθονες, αλλά και για ξένους φοιτητές. Αναφέρομαι δε σε ευρωπαϊκές γλώσσες που έναντι της Ελληνικής υστερούν σε ιστορικό βάθος, σε γεωγραφική εμβέλεια και κάποιες σε πληθυσμό ομιλητών. Τουλάχιστον αυτών των χωρών τη προστασία μητρικής πρέπει να διατηρήσουμε, αντί να παραδώσουμε και το τελευταίο προπύργιο της μητρικής στην ανώτατη εκπαίδευση που νομοτελειακά πλέον, ανεξαρτήτως αυτοϋποσχέσεων και όρκων, θα κλονίσει και θα εκτοπίσει τη μητρική γλώσσα και από τα σχολεία.
Ως πρώτη ξένη γλώσσα, η Αγγλική ήταν πάντοτε υπό αναβάθμιση, παρόλη την απογοήτευση από στάσεις και επιλογές κάποιων αγγλόφωνων χωρών και την εγγενή μας διάθεση για φιλία με όλες τις χώρες, ακόμα και με φίλες ή γειτονικές χώρες ευρισκόμενες σε διένεξη. Πρόκειται για μια ακλόνητη, ομόθυμη διαχρονική στάση από όλες τις πλευρές του λαού και όλες τις κυβερνήσεις.
Η δημιουργία όμως ενός λαού δίγλωσσου σε πρώτο στάδιο και στη συνέχεια με αγγλική μητρική –προς αυτή την κατεύθυνση παρασύρεται το υπουργείο παιδείας– μοιραία θα επιφέρει και άλλες αλλαγές στην ψυχοσύνθεση. Δεν θα είναι πλέον ο λαός που μέχρι τώρα διαφοροποιείτο και ξεχώριζε έναντι των γειτόνων και λειτουργούσε ως πηγή σταθερότητας και ασφάλειας έναντι όλων.
Χάνοντας τις ρίζες του θα είναι έρμαιο των πάντων. Δεν θα παραμείνει δεδομένη η εθνοτική ταυτότητα, αλλά άλλες σειρήνεςθα προσπαθήσουν να την μεταλλάξουν. Αποκόπτοντας από έναν λαό τη γλώσσα, μοιραία θα ασθενήσει η εθνική και η θρησκευτική του συντεταγμένη. Κάποιες πρόσφατες συμπεριφορές, όπως η προσφυγή στο δικαστήριο της κατοχικής δύναμης για κατεχόμενες περιουσίες, οι επισκέψεις στα καζίνο των κατεχομένων, δεν γίνονται από περιθωριακούς, αλλά μάλλον από άτομα χωρίς ρετσινιά για τον πατριωτισμό τους. Παλαιότερα, η πλειοψηφία των φράγκων, όπως και σχεδόν όλα τα μαρωνιτοχώρια εκτουρκίστηκαν πρόθυμα. Παρόμοια παραδείγματα υπάρχουν στην Ιστορία και αλλού.
Ό,τι διατηρεί ακόμα στον κύπριο χαρακτήρα τη συνάφεια και τη σύνταξη με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, έχει να κάνει με την ελληνική του μητρική, διότι από αυτή τη γλώσσα ξεκίνησε ολόκληρος ο ευρωπαϊκός πολιτισμός. Με μόνη την ανάμνηση της ελληνικής και χωρίς βίωμα ελληνικής μητρικής γλώσσας, υπάρχουν εκατομμύρια πληθυσμοί στη λεκάνη της Μεσογείου που πλέον ανήκουν σε άλλους κόσμους και διάκεινται εχθρικά προς τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Αυτό ας το συνυπολογίσουν οι μεγάλοι αδελφοί μας. Μπορεί να τους βολεύει βραχυπρόθεσμα η κατάργηση της μητρικής μας, αλλά στο μέλλον θα είναι και αυτοί ξένοι σε τόπο που θα αφομοιωθεί από τους πέριξ και θα είναι ξένος γι’ αυτούς.
*Εκπαιδευτικός
