ΤΗΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*
Το βλέμμα των ερευνητών είναι πλέον στραμμένο στα αρνητικά επακόλουθα που η πανδημία ξεκίνησε να σημειώνει σε παιδιά και νέους, και στις επίπτωσή τους στη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών. Τόσο οι ενήλικες, όσο και τα παιδιά, τον τελευταίο χρόνο περνάνε όλο και περισσότερες ώρες μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή, ο οποίος πλέον αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για τη μελέτη, ενώ την ίδια στιγμή τη δίοδο επικοινωνίας και τη μέθοδο κοινωνικοποίησης.
Παρατηρείται αύξηση στη χρήση διαδικτύου και συσκευών από παιδιά και νέους, τον τελευταίο χρόνο;
Λαμβάνοντας υπόψη δεδομένα από διεθνής έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε ένα σημαντικό πληθυσμό παιδιών και εφήβων, εντοπίζουμε μια κατακόρυφη αύξηση του χρόνου χρήσης του διαδικτύου και των συσκευών. Την ίδια στιγμή, παρατηρούμε αντίστοιχη αύξηση δυσκολιών/προβλημάτων ύπνου, καθημερινή ένταση σε παιδιά και εφήβους, όπως και πιο έντονα συναισθήματα άγχους, φόβου και δυσφορίας.
Φυσικά, είναι ακόμη νωρίς για να συμπεράνουμε ότι η αύξηση των ωρών χρήσης του διαδικτύου και των συσκευών οδηγούν σε αυτά τα προβλήματα, ιδιαιτέρα γνωρίζοντας πώς πλήθος άλλων παραγόντων που συνυπάρχουν τον τελευταίο χρόνο, ενδεχομένως να επηρεάζουν αυτές τις δυσκολίες που παρατηρούνται (εγκλεισμός, ανησυχία γύρω από την υγεία, αποστασιοποίηση, περιορισμοί κτλ.).
Έρευνες από κέντρα εξωτερικού που χειρίζονται περιστατικά παιδιών με εξάρτηση στο διαδίκτυο αναφέρουν ανησυχητική αύξηση του αριθμού εισδοχής. Φυσικά, είναι σημαντικό να σημειωθεί πως η αυξημένη και πολύωρη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά αποτελούσε ζήτημα που ανέκαθεν προβλημάτιζε και παρατηρείτο, ενώ τα πλείστα περιστατικά εξάρτησης και ατόμων που χρίζουν θεραπευτικής παρέμβασης αφορούν παιδιά και νέους που και πριν από την πανδημία ήδη είχαν μια μη υγιή σχέση με τις συσκευές και το διαδίκτυο, ενώ ένας σημαντικός αριθμός αυτών των ατόμων φαίνεται να καταφεύγουν στο διαδίκτυο, το αλκοόλ, ή το κάπνισμα, ως μέθοδο επίλυσης και «επιβίωσης» από τις καθημερινές δυσκολίες και κρίσεις που πιθανόν να αντιμετωπίζουν.
Σε ποια περίπτωση μπορούμε να χαρακτηρίσουμε αυτή τη σχέση με τις συσκευές και το διαδίκτυο ως εξάρτηση;
Είναι δύσκολο να γίνει αυτός ο διαχωρισμός σε μια εποχή που πλέον η χρήση του διαδικτύου αποτελεί καθημερινό, αναγκαίο και φυσιολογικό ζήτημα.
Στις περιπτώσεις όμως όπου το άτομο σημειώνει μια έντονη προτίμηση προς το διαδίκτυο και τα μέσα θυσιάζοντας στιγμές από την καθημερινότητά του και αυτή η ενασχόληση οδηγεί σε δυσλειτουργία (π.χ. έκπτωση στις μαθησιακές επιδόσεις, παραμέληση προσωπικής φροντίδας), όπου το διαδικτυακό παιχνίδι γίνεται πιο σημαντικό από όλες τις άλλες κοινωνικές δραστηριότητες, όταν η σχέση με τον εικονικό κόσμο κερδίζει τη σχέση με τον πραγματικό κόσμο, και όταν αυτά τα χαρακτηριστικά επιμένουν για διάστημα πέρα του ενός μήνα, τότε ενδεχομένως να μιλάμε για εξάρτηση.
Ποια τα οφέλη του διαδικτύου;
Σε καμία περίπτωση δεν συνδέουμε το διαδίκτυο με επικινδυνότητα και δεν «βαφτίζουμε» τις συσκευές ως «απειλή». Αντιθέτως, το διαδίκτυο και οι συσκευές αποτελούν τα εργαλεία που επιτρέπουν την κατάκτηση της γνώσης, την επαφή και κοινωνικοποίηση κάτω από τόσο περιοριστικές συνθήκες. Απαραίτητη όμως είναι η οριοθετημένη χρήση τους σε χρόνο, η κατάλληλη επίβλεψη από τους γονείς και η εμπλοκή των παιδιών και με άλλες εξωτερικές δραστηριότητες.
*Σχολική/Εκπαιδευτική Ψυχολόγος
Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας
