ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ
Όπως κάθε φορά, έτσι και τώρα η ανακοίνωση των επιλεγέντων από το Υπουργικό Συμβούλιο μελών της ΕΕΥ για την επόμενη εξαετία προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα ΕΔΕΚ με ανακοίνωσή του κατηγορεί τον ΠτΔ πως , ενώ επικαλείται την ενότητα «προς το στόχο της επανένωσης της πατρίδας μας» και καλεί αυτούς που διορίζει «να εργαστούν συλλογικά, συντονισμένα και με τη δέουσα υπευθυνότητα..μακράν και πέραν ιδεολογικών τοποθετήσεων[…]κάνει κομματικές επιλογές και αποκλείει συστηματικά συγκεκριμένες ομάδες από δημόσιους οργανισμούς» αποδεικνύοντας έτσι πως, αντί να έχει ως πρώτο κριτήριο επιλογής τη συνεισφορά στην παιδεία του τόπου και το καλώς νοούμενο συμφέρον της παιδείας, επιλέγει «με βάση την κομματική ταυτότητα και σκοπιμότητες». Η Προοδευτική Κίνηση Καθηγητών επίσης κατηγορεί τον ΠτΔ ότι «δεν τήρησε για πολλοστή φορά τη δέσμευσή του για διορισμό των άριστων των αρίστων, την οποία δήθεν θα εφάρμοζε για την αναβάθμιση της λειτουργίας του κράτους και όλων των θεσμών του» και χαρακτηρίζει τους διορισμούς που εξαγγέλθηκαν ως «εξόφληση των γραμματίων του ΠτΔ προς τα συγκεκριμένα πρόσωπα». Η ΟΕΛΜΕΚ, τέλος, παραπονείται ότι αποκλείστηκαν «τα στελέχη της μέσης εκπαίδευσης από τη σύνθεση της νέας Επιτροπής» και καταγγέλλει ότι «κάποιες από τις επιλογές του ΠτΔ, σε ένα τόσο καθοριστικό για την στελέχωση και την ποιότητα της εκπαίδευσης Σώμα, έγιναν για εξυπηρέτηση αποκλειστικά πολιτικών σκοπιμοτήτων και πολιτικών βολέματος», πράγμα που καταδεικνύει ότι ο ΠτΔ «αγνοεί το εκπαιδευτικό γίγνεσθαι επί προεδρίας του». Την ίδια στιγμή οι εφημερίδες αναφέρονται λεπτομερώς στο παρασκήνιο του διορισμού και για ονόματα που υποβλήθηκαν και αποκλείστηκαν (Paideia Νews 15,16 ,17 Νοεμ.2016).
Δεν είναι πολύ δύσκολο να εικάσει κανείς γιατί και ο νυν ΠτΔ ακολούθησε το παράδειγμα των προηγούμενων και διόρισε πρόσωπα που του υπέδειξαν τα κόμματα. Πρώτα πρώτα είναι η αντίληψη ότι έτσι απαλλάσσεται από την κατηγορία ότι κυβερνά μονοκομματικά, δεύτερο, ακολουθεί το παράδειγμα των προηγούμενων, τρίτο, υπάρχει η νομιμοποίηση ότι οι διοριζόμενοι έχουν δοκτοράτο ή άλλο ανώτερο εκπαιδευτικό προσόν, άρα εξ αντικειμένου είναι κατάλληλοι για τη θέση, τέταρτο, μπορεί να ισχυρισθεί ότι η πείρα έδειξε ότι η συνταγή αυτή δούλεψε, αφού απάλλαξε τους προηγούμενους προέδρους από προβλήματα και πονοκεφάλους, πιθανό γιατί με τη δεδομένη σύνθεση της Επιτροπής γίνεται κατορθωτό να μένουν όλα τα μεγάλα κόμματα ικανοποιημένα μοιράζοντας μεταξύ τους τις θέσεις, και πέμπτο, μπορεί να σκέφτηκε ότι οποιοσδήποτε άλλος τρόπος θα ήταν πολύ δύσκολος σε βαθμό που δεν θα άξιζε τον κόπο. Άλλωστε πιθανότατα σκέφτηκε και αυτός, όπως και οι προηγούμενοι ΠτΔ, ότι το πολιτικό κόστος από τις διαμαρτυρίες που εκδηλώνονται με την ανακοίνωση των διορισμών δεν είναι πολύ μεγάλο, αφού αφορά μόνο πέντε πρόσωπα και οι διορισμοί γίνονται κάθε έξι χρόνια.
Η αντίληψη αυτή βέβαια περί κόστους είναι πολύ λανθασμένη, γιατί αγνοεί τρεις πολύ σημαντικές πτυχές που αφορούν το καλό του συνόλου. Πρώτο, ο τρόπος αυτός πλήρωσης των θέσεων βαθαίνει την κομματικοποίηση του κράτους αλλά και της κοινωνίας, δεύτερο, μειώνει επικίνδυνα την υπόληψη και το κύρος τόσο των επιλεγομένων, πράγμα πολύ άδικο γι αυτούς, όσο και του θεσμού που υπηρετούν, και τρίτο, εκθέτει ανεπανόρθωτα την εκτελεστική εξουσία, αφού την παρουσιάζει να ενεργεί πολύ πρόχειρα και ανεύθυνα. Στη συγκεκριμένη βέβαια περίπτωση υπάρχει επιπλέον το θέμα της αθέτησης επίσημων υποσχέσεων προς το λαό για εγκατάλειψη των παλιών πρακτικών κομματοκρατίας και ημετεροκρατίας και εφαρμογή κράτους δικαίου.
Η συνεχιζόμενη διεύρυνση και εμβάθυνση της κομματοκρατίας στην Κύπρο είναι όχι μόνο επικίνδυνη αλλά και προκλητική. Το μήνυμα που εκπέμπεται είναι ότι μόνο αν ανήκεις σε κάποιο κόμμα έχεις κάποια ελπίδα να σε θεωρήσουν ότι υπάρχεις. Οι κομματικά ανέντακτοι δεν υπάρχουν και συνεπώς δεν υπολογίζονται. Το επόμενο στάδιο, φοβούμαι, θα είναι να μας πουν αυτό που λέει η Καθολική Εκκλησία στους πιστούς της, ότι δηλαδή η σωτηρία της ψυχής εξασφαλίζεται μόνο μέσω της. Έτσι η δύναμη των κομμάτων θα επεκταθεί και στον μεταφυσικό χώρο.
Η μείωση του κύρους των επιλεγομένων αδικεί τους επιλεγομένους και ταυτόχρονα επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα του έργου τους . Καταρρακώνει επίσης και την αξιοπιστία των θεσμών. Οι θεσμοί είναι βέβαια θεωρητικά απρόσωποι αλλά ενσαρκώνονται από άτομα και αυτά επηρεάζουν με το έργο τους την αξιοπιστία των θεσμών. Η πολύ χαμηλή εκτίμηση των θεσμών στην Κύπρο, όπως έδειξαν επανειλημμένα πολλές δημοσκοπήσεις, είναι το αποτέλεσμα των ενεργειών των ανθρώπων που ανέλαβαν τους θεσμούς όλα αυτά τα χρόνια.
Όσον αφορά, τέλος, στην εκτελεστική εξουσία, δεν νομίζω ότι χρειάζεται να γίνει λόγος για το πόσο βαρύ μπορεί να είναι το κόστος για όσους πολιτικούς αθετούν τις δημόσιες υποσχέσεις τους. Ειδικά στην περίπτωση αυτή πιστεύω πως είναι όχι μόνο ουσιαστική αντίφαση αλλά και ειρωνεία το να αποφασίζει να διορίζει ένας ΠτΔ κομματικούς ως μέλη μιας δημόσιας επιτροπής και την ίδια στιγμή να τους καλεί να ενεργούν «μακράν και πέραν ιδεολογικών τοποθετήσεων».
*Πρώην Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου
